– Mam nadzieję, że dorobek naukowy będzie pomocny w walce z przemocą, szczególnie, kiedy Polski rząd, po raz trzeci odmówił podjęcia prac nad opracowaniem i wdrożeniem Narodowej Strategii na Rzecz Walki z Przemocą wobec Dzieci. Potrzebujemy wsparcia i nowych argumentów aby pokazać, że ten problem wciąż jest nierozwiązany. Specjaliści pokazują jak daleka jest droga przed nami i Państwa rekomendacje są bardzo potrzebne. Wszyscy razem musimy stawać zarówno przeciwko przemocy jak i działaniom mogącym spowodować cofnięcie się, musimy zapobiegać aktywności mogącej spowodować regres. Jeżeli nie uda się wypracować nowych, to trzeba bronić rozwiązań obecnych. Dziękuję środowisku akademickiemu za taką pomoc. – powiedział od uczestników Konsultacji Krajowej Marek Michalak Rzecznik Praw Dziecka
Podczas spotkania wyniki aktualnych polskich badań nad przemocą wobec dzieci zaprezentowała profesor Ewa Jarosz z Uniwersytetu Śląskiego, społeczna doradczyni RPD. Z corocznych badań Rzecznika Praw Dziecka wynika, że w 2017 roku nadal ponad połowa Polaków akceptuje kary cielesne, uznając, że są takie sytuacje, w których trzeba dziecko uderzyć. Przemoc częściej stosują rodzice, którzy nie zdają sobie sprawy, że bicie jest niezgodne z prawem, sami doświadczali przemocy w dzieciństwie, są nisko wykształceni, pochodzą z małych miejscowości oraz starsi wiekiem.
Zaproszeni goście zaprezentowali także wyniki badań dotyczące postaw i stosowania kar fizycznych w Polsce, z których wynika, że około połowa Polaków uważa, że nie powinno być prawnego zakazu takiej przemocy.
Joanna Włodarczyk Koordynatorka Działu Badawczego Fundacji „Dajemy Dzieciom Siłę" zwracała uwagę, że badania wskazują iż około jedna trzecia Polaków wciąż uważa, że prawny zakaz stosowania kar fizycznych jest zbędny. To szczególnie niepokojące w kontekście wyników pokazujących, że tylko 14% Polaków nie stosowało żadnych kar, a około jedna piąta rodziców straszy swoje dzieci karą bicia.
Dr Monika Czyżewska z Akademii Pedagogiki Specjalnej dokonała przeglądu wybranych sondaży ostatniej dekady, z przed wprowadzenia nowelizacji Ustawy o przemocy w rodzinie oraz takich po przyjęciu jej zapisów. Z przedstawionych materiałów wynika, że choć po zmianie przepisów zmniejszyła się liczba osób, które nie miały zdania na temat stosowania kar cielesnych, to grupa ich przeciwników zmalała tylko nieznacznie. Wciąż powszechne są deklaracje, w których badani równolegle mówią o tym, że dają klapsa swojemu dziecku, a jednocześnie wyrażają akceptację dla zakazu bicia.
Druga część spotkania poświęcona była problemom w badaniach zjawiska przemocy, tworzenia danych i statystyk na temat zjawiska oraz jego charakteru. W dyskusji zwracano uwagę na problemy metodologiczne. Rzecznik Praw Dziecka zaprosił do dyskusji naukowców i badaczy.
- Temat przemocy jest wielowątkowym obszarem w jakim należy pogłębiać diagnostykę oraz analizować rzeczywistość, na którą ta się przenosi. Odczuwamy deficyt danych, brak wystarczających badań na temat monitoringu rozwoju dziecka, statystyki rodziny oraz zdefiniowania problemów społecznych. – mówiła profesor Barbara Smolińska-Theiss z Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, Społeczny Doradca Rzecznika Praw Dziecka.
Reaguj na przemoc wobec dzieci – od dzisiaj Masz obowiązek!
Dr Sylwia Różycka – Jaroś z Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW podkreślała brak wystarczającego dostępu do edukacji psychologicznej i pedagogicznej na kierunkach prawniczych co niejednokrotnie doprowadza do błędnych interpretacji zjawisk związanych z przemocą. Mówiona także o kulturotwórczym czynniku mającym wpływ na zmiany legislacyjne oraz o funkcjonalności obecnych przepisów.
Profesor Zofia Szarota z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie zwracała uwagę, że powinno się pamiętać o elementarnej profilaktyce bez względu na status rodzinny, czy pochodzenie jej członków, a specjaliści powinni być „wychowawcami charakteru moralnego".
Dr hab. Anna Fidelus profesor UKSW, zaznaczyła, że istnieje dostęp głównie do badań ilościowych, a z takich danych zbyt mało wynika dla środowiska praktyków. Mówiła o zasadności wzmocnienia badań jakościowych aby pozakazywać emocjonalne skutki bicia.
Dr Cezary Kurkowski z Uniwersytetu Warmińsko- Mazurskiego wyraził opinię, że wciąż brakuje społecznej pojęciowości, i często ofiarna nie wie, że jest ofiarą, a sprawca, że popełnia przestępstwo.
Dr Agnieszka Latoś z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy podawała przykłady kobiet, które nawet po odbyciu prawomocnych wyroków za przemoc wobec dzieci, nie mają pełnej świadomości czym były przestępstwa przez nie dokonane oraz jakie długofalowe skutki z nich wynikają.
Dorota Zawadzka społeczna doradczyni RPD, zaznaczyła, że kulturowo jako społeczeństwo, mamy zakorzenione postrzeganie dziecka jako dodatku do rodziny, jako mniej ważnego członka rodziny. Z takiego poglądu wynika brak wiedzy, brak przekonania, że klaps jest przemocą i na to wskazują badania oraz to jest wciąż pole do edukacji, która jest konieczna.
Uczestnicy spotkania podkreślali rozproszenie wyników badań oraz brak wciąż spójnego działania pomiędzy stroną rządową i społeczną. Obecnie dostępne statystki dotyczące przemocy są mało użyteczne w skali globalnej, a jednocześnie niezbędne, bo aby działać skutecznie, potrzebna jest poprawna diagnoza i wiedza.
Badacze, którzy uczestniczyli w dyskusji mówili o konieczności szukania argumentów w sferze przekonań emocjonalnych, a aby to osiągać, należy zadawać społeczeństwu podstawowe pytanie - dlaczego bicie jest złe? Zawrócono jednocześnie uwagę, że w przestrzeni publicznej brakuje badań biograficznych i narracji emocjonalnej.
- Musimy połączyć emocje i rozum, a badania będą dopiero wtedy użyteczne gdy przełożą się na język codzienności. – powiedziała profesor Ewa Jarosz.
O eliminacji kar cielesnych w wychowaniu rozmawiali z perspektywy swojego wieku i ról społecznych dzieci, młodzież oraz rodzice, rodzice zastępczy, wychowawcy, opiekunowie, nauczyciele. Dyskusję z rodzicami i młodzieżą prowadziła dr Aleksandra Piotrowska społeczna doradczyni RPD. Najmłodsi uczestnicy spotkania podkreślali, że przykłady pochodzą ze świata dorosłych i przyzwolenie na przemoc jest niejako wdrukowywane przez otoczenie, wręcz przekazywane pokoleniowo.
Uczestnicy zwrócili uwagę na fakt, że problematyka przemocy jest podobna w całym regionie. We wszystkich państwach biorących udział w projekcie Rady Państw Nadbałtyckich: Dzieciństwo bez przemocy; w kierunku odchodzenia od kar cielesnych w Krajach Nadbałtyckich, istnieje wciąż przyzwolenie na stosowanie kar cielesnych, choć już dyskusja na ten temat, jest pierwszym etapem zmiany takiego myślenia, takich postaw.
