Trybunał Konstytucyjny uznał we wtorek, że kodeksowy obowiązek łączenia przez sąd kar: pozbawienia i ograniczenia wolności oraz wymierzenia kary łącznej – więzienia – jest niezgodny z konstytucją.
To odpowiedź na połączone pytania prawne SR w Gorzowie Wielkopolskim i Dąbrowie Górniczej. Dotyczyły obowiązku objęcia węzłem kary łącznej kar pozbawienia i ograniczenia wolności oraz orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności po „przeliczeniu" kary ograniczenia wolności na więzienie. Kwestionowany art. 87 par. 1 k.k. jest podstawą łączenia węzłem kary łącznej kar różnorodzajowych. Stanowi, że w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia i ograniczenia wolności sąd wymierza karę łączną więzienia. Przyjmuje też, że miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności. Objęcie węzłem kary łącznej kar różnorodzajowych zakłada więc również zamianę („przeliczenie") podlegającej łączeniu kary ograniczenia wolności na karę pozbawienia wolności. Z przepisu wynika, że zarówno zamiana kary nieizolacyjnej na karę izolacyjną, jak i wymierzenie kary łącznej więzienia w miejsce prawomocnie orzeczonych kar różnorodzajowych są obligatoryjne.
Jedyny wyjątek przewidziano w art. 87 par. 2 k.k. Problem jest z tym, że stosowanie tego wyjątku jest ograniczone do spraw, w których kara nie przekracza sześciu miesięcy kary łącznej więzienia oraz dwóch lat kary łącznej ograniczenia wolności.
Zdaniem pytających sądów narusza to prawo do sądu.
Powód? Sądy karne nie mają żadnej możliwości merytorycznej kontroli przesłanek stosowania środka polegającego na pozbawieniu konkretnej osoby wolności.
TK podzielił te wątpliwości. Przypomniał, że jednym z najważniejszych środków ochrony wolności jednostki przed nieuzasadnionym jej pozbawieniem jest pełna, realna kontrola przez sądy przesłanek pozbawienia wolności. Tym samym wykluczona jest dopuszczalność pozbawienia wolności z mocy prawa. Rola sądów została zatem w tym wypadku sprowadzona do „roli notarialnej". Tymczasem zgodnie z konstytucją sąd, który orzeka o pozbawieniu wolności, musi mieć zapewniony pewien zakres możliwości oceny okoliczności indywidualnej sprawy i ich uwzględnienia podczas wymiaru kary.
Sygnatura akt: P 20/17
