- Podczas obrad rady gminy radny zachowuje się niegrzecznie, podnosi głos i przedłuża swoje wystąpienia. Czy w statucie gminy można zastrzec, że za niewłaściwe zachowanie podczas obrad radny może być ukarany dyscyplinarnie, zobowiązany przez prowadzącego obrady do zakończenia wystąpienia lub wykluczony z obrad?

Nie.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.) radny jest obowiązany brać udział w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany. Przy wykonywaniu mandatu radny powinien kierować się dobrem wspólnoty samorządowej gminy oraz utrzymywać stałą więź z mieszkańcami i ich organizacjami, a w szczególności przyjmować zgłaszaane przez mieszkańców gminy postulaty i przedstawiać je organom gminy do rozpatrzenia, ale nie jest związany instrukcjami wyborców (art. 23 ust. 1 u.s.g.).

Czytaj także: Kiedy zwolnienie dyscyplinarne będzie zgodne z prawem

W orzecznictwie podkreśla się, że skoro wyborcy nie mogą ograniczać swobody radnego w wykonywaniu jego mandatu, to tym bardziej rada ani jej komisje nie mogą (bez wyraźnej podstawy ustawowej) dodatkowo krępować radnego. W szczególności nie wolno tym organom stosować wobec niesumiennego radnego żadnych środków dyscyplinujących (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 24 października 2007 r., sygn. III SA/Kr 625/07, LEX nr 390789). Mandat radnego ma charakter mandatu wolnego, a jego wykonywanie poddane jest tylko weryfikacji wyborczej.

Zgodnie z wyrokiem WSA w Szczecinie z 15 marca 2018 r. (sygn. II SA/Sz 129/18, LEX nr 2472154) w statucie gminy nie można np. zastrzec, że prowadzący obrady czuwa nad ich sprawnym przebiegiem, a zwłaszcza nad zwięzłością wystąpień radnych i innych osób uczestniczących w sesji oraz że w szczególnie uzasadnionych przypadkach może czynić radnym uwagi dotyczące tematu, formy i czasu trwania wystąpień, gdyż takie rozwiązanie umożliwiałoby prowadzącemu obrady ograniczenie uprawnienia radnego do swobodnego wypowiadania się podczas obrad. Rada gminy nie może np. ocenić dotychczasowej działalności radnego ani wezwać go, aby dalszą działalność wykonywał w sposób określony w tej uchwale (wyrok WSA w Łodzi z 19 września 2014 r., sygn. III SA/Łd 676/14, LEX nr 1520757). Należy także zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 11b u.s.g. działalność organów gminy jest jawna, a ograniczenie tej jawności może nastąpić tylko w przypadkach określonych ustawami. Wstęp na sesje rady gminy mają także obywatele.

W rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Wielkopolskiego z 31 marca 2015 r. (znak KN-I.4131.1.86.2015.20, Dz. Urz. woj. wlkp. z 2015 r., poz. 2256) stwierdzono, że wprowadzenie w statucie gminy sankcji w postaci nakazania przez przewodniczącego rady opuszczenia sali obrad przez osobę zakłócającą porządek obrad narusza zasadę jawności działania organów gminy. W przypadku zakłócania porządku obrad przewodniczący może zwrócić się o pomoc do uprawnionych służb (policji, straży miejskiej). Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 20 marca 2003 r. (sygn. II SA/Gd 1529/02, LEX nr 698238) prawo wstępu na obrady rady gminy nie może być ograniczone ze względu na ochronę porządku publicznego, w związku z czym ochrona porządku publicznego podczas sesji musi być zapewniona w inny sposób niż przez ustanowienie zakazu wstępu na salę obrad.

Autorka jest radcą prawnym

podstawa prawna: art. 11b, art. 23 ust. 1, art. 24 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 994 ze zm.)