Radny, z uwagi na swoje obowiązki zawodowe (prowadzenie szkoleń), przebywa często poza gminą, w której został wybrany. W gminie ma jednak dom, w którym mieszkają jego żona i dziecko. Czy wykonywanie przez niego obowiązków poza gminą może doprowadzić do wygaśnięcia mandatu radnego?

Nie. W art. 383 § 1 pkt 2 kodeksu wyborczego (dalej k.w.) przewidziano, że wygaśnięcie mandatu radnego następuje m.in. w przypadku utraty przez niego prawa wybieralności. W myśl art. 11 § 1 pkt 5 k.w. prawo wybieralności (bierne prawo wyborcze) w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego (w tym rady gminy) przysługuje osobie mającej prawo wybierania tych organów. Prawo wybierania (czynne prawo wyborcze) w wyborach do rady gminy ma obywatel polski oraz obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, który:

- najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat oraz

- stale zamieszkuje na obszarze tej gminy (art. 10 § 1 pkt 3 lit. a k.w.).

Zgodnie z art. 5 pkt 9 k.w., ilekroć w k.w. jest mowa o stałym zamieszkaniu, należy przez to rozumieć zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego pobytu.

Jak wyjaśniono w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 października 2017 r. (sygn. II OSK 2082/17, LEX nr 2408834), o miejscu zamieszkania dla określenia praw wyborczych decydują zatem dwie przesłanki: przebywanie w znaczeniu fizycznym w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem oraz zamiar stałego pobytu w tym miejscu. Na stałość pobytu w danej miejscowości wskazuje skupienie w niej życiowej aktywności danej osoby. Należy przy tym pamiętać, że rozpatrując zamiar przebywania w oznaczonej miejscowości należy mieć na uwadze nie tylko wewnętrzne przekonanie danej osoby, czy jej zapewnienia, ale również to, aby wystąpiły konkretne i sprawdzalne zachowania będące wyrazem deklarowanego zamiaru. Podkreślono, że choć różne sfery działalności radnego mogą być powiązane z różnymi miejscami, to – zgodnie z art. 28 kodeksu cywilnego - można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania. Przy ustalaniu miejsca zamieszkania istotną rolę ma czynnik życia rodzinnego, a fakt przebywania w innej miejscowości w związku z wykonywaną pracą zawodową czy inną działalnością nie może mieć decydującego znaczenia, jeżeli nie idzie za tym koncentracja życia rodzinnego. Również w wyroku NSA z 9 kwietnia 2013 r. (sygn. II OSK 479/13, LEX nr 1337428) zwrócono uwagę, że ustalając miejsce zamieszkania nie można uwzględniać tylko pobytu wymuszonego koniecznością wykonywania obowiązków pracowniczych czy zarobkowych, gdyż miejsce zamieszkania musi mieć cechy założenia tam ośrodka osobistych i majątkowych interesów. Nie można także utożsamiać miejsca zamieszkania z miejscem zameldowania na pobyt stały, gdyż z czynnością zameldowania nie wiąże się nabycie jakichkolwiek praw lub obowiązków. Zgodnie z art. 383 § 2 k.w. wygaśnięcie mandatu radnego z powodu utraty przez niego prawa wybieralności na skutek zamieszkania poza gminą stwierdza uchwałą rada gminy.  —Anna Puszkarska, radca prawny

podstawa prawna: art. 5 pkt 9, art. 10 § 1 pkt 3 lit. a, art. 11 § 1 pkt 5, art. 383 § 1 pkt 2 i § 2 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 15 ze zm.)

podstawa prawna: art. 28 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 459 ze zm.)