Rok 2019 największe korzyści w sferze świadczeń socjalnych przyniósł rodzinom. Niewątpliwie zmianą o dużym wydźwięku społecznym była rezygnacja ze stosowania kryterium dochodowego przy przyznawaniu świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko. W ten sposób dostęp do tzw. 500 plus otrzymali wszyscy rodzice, również ci, którzy wychowują tylko jedno dziecko. Opiekunowie małoletnich borykający się z problemami egzekucji alimentów zyskali nowe uprawnienia, będące częścią pakietu zmian w prawie alimentacyjnym. Podwyższeniu uległo kryterium dochodowe uprawniające do pomocy z funduszu alimentacyjnego z 725 do 800 zł na osobę w rodzinie. W ten sposób dostęp do świadczeń z funduszu uzyskało więcej dzieci, których rodzice nie łożą na ich utrzymanie.

Wśród nowych regulacji socjalnych dotyczących osób starszych odnotowania wymaga ustawa o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym. „Emerytura matczyna" mimo swej potocznej nazwy nie jest adresowana wyłącznie do kobiet, ani nie jest emeryturą, nie opiera się bowiem na systemie składkowym. Celem świadczenia jest zapewnienie niezbędnych środków utrzymania osobom, które wychowały co najmniej czworo dzieci, rezygnując z pracy zawodowej. Dla tych osób jest to substytut emerytury, a także symboliczny wyraz uznania ich wkładu w rozwój społeczeństwa. Mimo że wysokość świadczenia uzupełniającego nie może przekroczyć najniższej emerytury, to dla osób pobierających wcześniej zasiłek stały z pomocy społecznej z powodu wieku, jest to znacząca podwyżka dochodu.

Czytaj też: 500 plus na pierwsze dziecko: od 1 lipca wnioski w programie na nowych zasadach

Wzrost dochodów odczuły również osoby potrzebujące pomocy innych osób w codziennym funkcjonowaniu. Świadczenie uzupełniające jest odpowiedzią na oczekiwania środowisk reprezentujących osoby niesamodzielne, niemniej satysfakcjonuje ono tylko nielicznych. Warunkiem jego otrzymania nie jest bowiem niepełnosprawność, jak się spodziewano, a niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Długo oczekiwane zmiany pojawiły się w sferze ustalania odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej. Ustawodawca jednoznacznie rozstrzygnął możliwość przymusowego obciążenia opłatą bliskich osoby umieszczonej w placówce. Małżonek i krewni mieszkańca domu pomocy społecznej nie będą mogli uchylać się od ciążących na nich zobowiązań. Jeżeli nie zgodzą się dobrowolnie ponosić wydatków lub nie będą chcieli ujawnić swoich dochodów, opłata zostanie ustalona w drodze decyzji administracyjnej.

Z całą pewnością rok 2020 przyniesie kolejne zmiany w obszarze pomocy społecznej i wsparcia socjalnego, wiele nowo uchwalonych przepisów oczekuje już na wejście w życie.

prof. Iwona Sierpowska, prawnik, Uniwersytet SWPS