Głośna swego czasu sprawa opodatkowania najmu mieszkań tragicznie zmarłego prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza i jego żony Magdaleny Adamowicz znalazła sądowy finał. We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny uchylił niekorzystne dla nich wyroki sądu pierwszej instancji i drugoinstancyjne rozstrzygnięcia skarbówki, czym przypieczętował przegraną urzędników w sprawach rozliczeń za 2011 i 2012 r.
Fiskalne podejście
Spór w sprawie sprowadzał się do podatkowej kwalifikacji zysków z najmu mieszkań. Fiskus – tak jak w przypadkach wielu innych zwykłych podatników – uznał, że małżeństwo Adamowiczów nie miało prawa do opodatkowania przychodów z najmu kilku prywatnych lokali korzystniejszym, 8,5-proc. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W ocenie urzędników nie był to bowiem tzw. najem prywatny, ale już działalność gospodarcza. A firma wówczas wykluczała zastosowanie ryczałtu (taką opcję ustawodawca dopuścił dopiero od 2021 r.).
Czytaj też:
Europosłanka Magdalena Adamowicz na celowniku fiskusa i prokuratury
Profiskalne stanowisko potwierdził WSA w Gdańsku. Zgodził się, że działania podatników spełniały kryteria prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu art. 5a pkt 6 ustawy o PIT. A jego zdaniem objawiało się to systematycznym podejmowaniem szeregu zaplanowanych i przemyślanych czynności dotyczących wynajmowanych lokali mieszkalnych, w celu zarobkowym, które odbiegały od normalnego wykonywania prawa własności. WSA uznał, że fiskus miał podstawy do uznania, że sporny najem stanowi działalność gospodarczą.
Inaczej na problem spojrzał jednak NSA. Kluczowa dla sprawy okazała się majowa uchwała NSA, z której wynika, że co do zasady należności (z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze są zaliczane bez ograniczeń do przychodów z najmu – patrz ramka).
Jak tłumaczył w ustnych motywach sędzia NSA Jerzy Płusa, skład orzekający w pełni podziela to stanowisko. Skarżący nie mieli zamiaru wynajmować lokali mieszkalnych w wyodrębnionej działalności gospodarczej. Majątek prywatny w postaci nieruchomości nie został też wprowadzony np. do ewidencji środków trwałych. W konsekwencji zdaniem NSA małżonkowie Adamowicz mieli prawo do opodatkowania zysków z najmu mieszkań ryczałtem.
Jasne kryteria
Sąd nie ukrywał, że uchwała, która przesądziła o rozstrzygnięciu w spornej sprawie, zapadła zbyt późno. Statystyki oficjalne świadczą bowiem o tym, że problem opodatkowania zysków z najmu dotyczył bardzo wielu osób. A wykładnia odwołująca się do obiektywnych kryteriów, które przesądzają o tym, czy najem podatnika to już firma, powodował ogromną niepewność. Co, niestety, pogłębiała rozbieżność w samym orzecznictwie sądów. I dobrze się stało, że uchwała została podjęta i obecnie te kryteria są już jasne.
Częściowym fiaskiem dla fiskusa zakończyła się też sprawa, w której zarzucił on małżonkom Adamowicz ukrywanie dochodów w 2011 r. Chodziło o pieniądze, które jak przekonywali podatnicy, pochodziły z darowizn od najbliższych na wychowanie i edukację córek. NSA zgodził się z WSA co do częściowego naruszenia procedury. W sprawie nieujawnionych źródeł za 2012 r., w której WSA orzekł na korzyść fiskusa, NSA odroczył publikację.
Wyroki są prawomocne.
Sygnatury akt: II FSK 2402-2402/19 i II FSK 2998-2999/18
