Nieznajomość prawa szkodzi, a prawa podatkowego może bardzo słono kosztować. Potwierdza to przypadek, którym ostatnio zajął się Naczelny Sąd Administracyjny.
Sprawa miała związek z tragicznym zdarzeniem. Podatnik uległ poważnemu wypadkowi w pracy. Wymagał kosztownego leczenia i rehabilitacji.
Spółka – jego pracodawca – nawet nie próbowała uniknąć odpowiedzialności. W maju 2014 r. zawarła z nim ugodę w celu uregulowania wszelkich zobowiązań będących skutkiem wypadku, zarówno obecnych, jak i mogących powstać w przyszłości. Ugoda objęła zadośćuczynienie za krzywdę, odszkodowanie za koszty wynikające z uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia i ewentualne przyszłe szkody oraz skapitalizowaną rentę z tytułu utraty zdolności do pracy.
Kwota, którą zgodził się wypłacić pracodawca, okazała się jak na polskie warunki niebagatelna, bo w sumie wyniosła 1 mln zł. Łyżką dziegciu okazało się jednak to, że dokonując wypłaty świadczenia wynikającego z ugody, potrąciła aż 180 tys. zł podatku dochodowego od osób fizycznych.
Poszkodowany uważał, że fiskus nie powinien dostawać podatku, więc wystąpił o stwierdzenie nadpłaty i jej zwrot. Urzędnicy oddali 90 tys. zł PIT potrąconego od skapitalizowanej renty, uznając, że korzystała ze zwolnienia. Reszty podatku oddać nie zamierzali. Twierdzili, że pieniądze z ugody to przychód ze stosunku pracy. Potem zasłonili się jeszcze tym, że odszkodowania i zadośćuczynienia, które wynikają z umowy czy ugody innej niż sądowa, nie korzystają ze zwolnienia z PIT.
Podatnik nie zgadzał się z odmową. Przekonywał, że świadczenie wypłacone byłemu pracownikowi ma charakter odszkodowania i oparte jest na przepisach prawa cywilnego. Źródłem jego powstania jest prawo cywilne, a nie prawo pracy. Jak tłumaczył, odszkodowania i zadośćuczynienie przyznane na podstawie art. 444 § 1 i art. 445 § 1 k.c. z tytułu uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia korzystają ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę poszkodowanego podatnika. Decydujący okazał się jeden niuans. Kwoty, które otrzymał podatnik, wypłacono na podstawie ugody pozasądowej. A odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe wolą ustawodawcy zostały wyłączone ze zwolnienia.
WSA nie zgodził się, że fakt zawarcia ugody jest tylko realizacją konkretnych uzgodnień mających na celu naprawienie szkody zgodnie i na podstawie kodeksu cywilnego. Ustalenie świadczeń w ugodzie doprowadza bowiem do tego, że świadczenia te są zależne od woli stron. Nie zależą wprost i bezpośrednio od treści przepisów ustawy lub przepisów wykonawczych.
Z taką wykładnią musiał się zgodzić NSA. Choć zauważył, że skarżący został bardzo poszkodowany przez los i uległ poważnemu wypadkowi, to nie zmienia to faktu, że sporne kwoty zostały wypłacone na podstawie ugody pozasądowej. A tylko ugoda sądowa, czyli świadczenie zweryfikowane przez sąd, daje prawo do zwolnienia. Ustawodawcy chodzi o pewność obrotu i eliminowanie nadużyć. Dlatego sytuacja podatników, którzy zawierają ugody sądowe i pozasądowe, jest inna. Wyrok jest prawomocny.
Sygnatura akt: II FSK 573/16
masz pytanie, wyślij e-mail do autorki: a.tarka@rp.pl
