Ostatnio przez media przewijają się informację o problemach finansowych klubów piłkarskich. Okazuje się, że kryzys nie omija i tych największych. Jak informują media, wielka FC Barcelona już w styczniu może ogłosić upadłość. Największy budżet w historii futbolu, zaplanowany na przyszły rok, który miał wynosić aż miliard euro, już został bardzo poważnie uszczuplony. W październiku wiceprezydent Jordi Moix poinformował o gigantycznych stratach – 97 milionów euro netto. W innych klubach również nie jest kolorowo - Manchester United – 110 mln euro strat, Juventus – 71 mln. Podobno to jednak w Barcelonie sytuacja jest najpoważniejsza.
Można z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć, że kłopoty z niewypłacalnością nie ominą polskich klubów uczestniczących w najwyższych klasach rozgrywkowych. Remedium na kryzys w klubie piłkarskim umożliwiającym wyjście obronną ręką z sytuacji kryzysowej i uniknięcia bankructwa jest otwarcie jednego z postępowań restrukturyzacyjnych. Podkreślić należy, że skorzystanie z takiej ścieżki ratunkowej pozwoli klubowi piłkarskiemu na zachowanie licencji uprawniającej do udziału w rozgrywkach piłkarskich. Dla klubu piłkarskiego licencja to często podstawowe aktywo decydujące o atrakcyjności majątkowej przedsiębiorstwa, w którego skład wchodzi. Trzeba także pamiętać, licencja uprawniająca do udziału w rozgrywkach piłkarskich np. Ekstraklasie czy też Fortunie I lidze jest niezbywalna na rzecz innego podmiotu. Inaczej rzecz się ma przypadku ogłoszenia upadłości klubu piłkarskiego, wtedy to licencja uprawniająca do udziału w rozgrywkach wygasa lub zostaje zawieszona przez Komisję ds. Licencji Klubowych PZPN. Przepisy związkowe PZPN milczą natomiast o wpływie otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego na uprawnienia klubu wynikające z udzielonej wcześniej licencji umożliwiającej udział w rozgrywkach piłkarskich. Dlatego przyjąć należy, że otwarcie jednego z postępowań restrukturyzacyjnych nie powoduje utraty przez klub licencji i może on uczestniczyć w rozgrywkach piłkarskich w trakcie trwania postępowania restrukturyzacyjnego. Z regulacji dotyczących postępowań restrukturyzacyjnych może skorzystać przedsiębiorca – klub piłkarski - który stał się niewypłacalny tzn. nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych lub zagrożony niewypłacalnością – tj. którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie, bez wdrożenia odpowiednich działań restrukturyzacyjnym, może stać się niewypłacalny.
Jeżeli przedsiębiorca chce skorzystać z ochrony przed wierzycielami i uniknąć upadłości do wyboru ma kilka postępowań restrukturyzacyjnych, których przebieg oraz skutki reguluje prawo restrukturyzacyjne. Są to postępowania o zawarcie układu, przyśpieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe oraz postępowanie sanacyjne.
W związku z kryzysem epidemicznym wprowadzono uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne w ramach tzw. Tarczy Antykryzysowej 4.0. (ustawa z 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19; Dz.U. poz. 1086), obowiązująca od 24 czerwca 2020 r. Największymi zaletami uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego jest jego szybkość i niesformalizowany charakter. Do jego otwarcia wystarczające jest zawarcie umowy z doradcą restrukturyzacyjnym, przygotowanie spisu wierzytelności i spisu wierzytelności spornych, a następnie zamieszczenie obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym Już od chwili obwieszczenia, bez sądowej weryfikacji, dłużnik uzyskuje ochronę przed wierzycielami. Oznacza to, że dłużnik do czasu zawarcia układu lub umorzenia postępowania nie może spłacać wierzycieli objętych układem. Niedopuszczalne jest także w tym czasie prowadzenie egzekucji komorniczej wobec restrukturyzowanego klubu piłkarskiego. Ochrona obejmuje zarówno automatyczne zawieszenie trwających już egzekucji, jak i uniemożliwienie inicjowania nowych. Dotyczy to wszystkich wierzytelności, w tym nawet tych zabezpieczonych rzeczowo. Ważne jest też to, że sam dłużnik dokonuje wyboru doradcy restrukturyzacyjnego, który w momencie podpisania przedmiotowej umowy staje się nadzorcą układu. Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne umożliwia przedsiębiorcy przygotowanie projektu porozumienia z wierzycielami (tzw. układu) przewidującego określone środki restrukturyzacyjne polegające na umorzenie części zadłużenia, rozłożeniu zobowiązań na raty lub odroczenie terminów płatności.
Kolejnym z postępowań restrukturyzacyjnych umożliwiających ochronę dłużnika znajdującego się w kryzysie finansowym jest przyspieszone postępowanie układowe, w którego toku można zawrzeć układ z wierzycielami w celu uniknięcia upadłości. Przyspieszone postępowanie układowe może zostać otwarte jeżeli suma spornych wierzytelności dłużnika nie przekracza 15 %. Przyspieszone postępowanie układowe powinno być przeprowadzone w możliwie jak najkrótszym czasie. W tym postępowaniu dłużnik zachowuje co do zasady zarząd nad majątkiem przedsiębiorstwa. Tylko na czynności przekraczające zwykły zarząd musi uzyskać zgodę nadzorcy sądowego. Co istotne z punktu widzenia dłużnika to fakt, że od dnia otwarcia przyspieszonego postępowania układowego do dnia jego zakończenia albo uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu przyspieszonego postępowania układowego wypowiedzenie przez wynajmującego lub wydzierżawiającego umowy najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których prowadzone jest przedsiębiorstwo dłużnika, bez zezwolenia rady wierzycieli, jest niedopuszczalne. Ustawodawca ogranicza także możliwość wypowiedzenia przez kredytodawcę umowy kredytu w zakresie środków postawionych do dyspozycji kredytobiorcy (dłużnika) przed dniem otwarcia postępowania, leasingu, umów rachunku bankowego, umów poręczeń, umów obejmujących licencje udzielone dłużnikowi oraz gwarancji lub akredytyw wystawionych przed dniem otwarcia przyspieszonego postępowania układowego.
Następnym postępowaniem restrukturyzacyjnym jest postępowanie układowe, które umożliwia mu restrukturyzację zobowiązań w drodze zawarcia układu z wierzycielami. Postępowanie to przeznaczone jest dla tych przedsiębiorców, którzy pozostają ze swoimi kontrahentami w sporach, tj. nie uznają obowiązku zapłaty niektórych zobowiązań pieniężnych. Ogólna suma spornych zobowiązań na dzień otwarcia postępowania musi przekraczać próg 15% wszystkich wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Jeśli ten warunek jest spełniony, a zarazem nie ma potrzeby wdrażania dalej idącego postępowania sanacyjnego, procedura układowa to idealny sposób na restrukturyzację zadłużenia. Podobnie jak w przyspieszonym postępowaniu układowym – od dnia otwarcia postępowania układowego do dnia jego zakończenia albo uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania układowego wypowiedzenie przez wynajmującego lub wydzierżawiającego umowy najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których prowadzone jest przedsiębiorstwo dłużnika, bez zezwolenia rady wierzycieli, jest niedopuszczalne. Ograniczona została także możliwość wypowiedzenia przez kredytodawcę umowy kredytu w zakresie środków postawionych do dyspozycji kredytobiorcy (dłużnika) przed dniem otwarcia postępowania, leasingu, umów rachunku bankowego, umów poręczeń, umów obejmujących licencje udzielone dłużnikowi oraz gwarancji lub akredytyw wystawionych przed dniem otwarcia postępowania układowego. Opisywane postępowanie restrukturyzacyjne w zasadzie chroni przedsiębiorstwo dłużnika przed egzekucją. Wskazać bowiem należy, że w okresie jego trwania nie może być wszczęte postępowanie egzekucyjne zarówno w stosunku do wierzytelności powstałych przed dniem otwarcia postępowania (ulegają one zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania), jak i po jego otwarciu (wszczęcie postępowania egzekucyjnego oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia wynikającego z wierzytelności objętej z mocy prawa układem jest całkowicie niedopuszczalne). W trakcie postępowania układowego egzekucja może być prowadzona tylko z przedmiotu zabezpieczenia w sytuacji, gdy wierzyciel posiada wierzytelność zabezpieczoną na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską). Możliwe jest jednak wstrzymanie egzekucji prowadzonej przez wierzyciela rzeczowego (np. bank posiadający hipotekę), ale tutaj ochrona maksymalnie może wynieść trzy miesiące. Jeśli w tym czasie nie osiągniemy porozumienia z wierzycielem rzeczowym, będzie mógł on kontynuować egzekucję, ale tylko z przedmiotu, na którym posiada zabezpieczenie (hipotekę, zastaw, zastaw rejestrowy itp.).
Postępowanie sanacyjne umożliwia nie tylko restrukturyzację zobowiązań klubu piłkarskiego ale również restrukturyzację przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym. . Pozwalają na to przepisy regulujące kwestie restrukturyzacji zatrudnienia, restrukturyzacji kontraktów i optymalizacji majątku przedsiębiorstwa. Te trzy grupy działań sanacyjnych w połączeniu z restrukturyzacją zobowiązań umożliwiają daleko idącą ingerencję zmierzającą do naprawy przedsiębiorstwa. Należy także pamiętać, że otwarcie postępowania sanacyjnego powoduje całkowitą niemożność prowadzenia egzekucji komorniczej przeciwko dłużnikowi. Oznacza to pełną ochronę przed wierzycielami w trakcie trwania postępowania sanacyjnego i umożliwia zachowanie substancji majątkowej przedsiębiorstwa. Rozpoczęte już egzekucje podlegają zawieszeniu z mocy prawa, a nowe nie mogą być wszczynane. Co więcej, sędzia-komisarz może uchylić zajęcia dokonane przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego, jeżeli jest to konieczne dla dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika. Sumy uzyskane w zawieszonym postępowaniu egzekucyjnym, a jeszcze niewydane, przelewa się do masy sanacyjnej. W odróżnieniu jednak od innych postępowań restrukturyzacyjnych dłużnik traci prawo zarządu nad tym majątkiem, a zarządzanie przejmuje zarządca wyznaczony przez sąd.
Jak wynika z powyższego zadłużony klub piłkarski może skorzystać z kilku form restrukturyzacji zadłużenia jak i samego przedsiębiorstwa. Nie zawsze zarząd klubu piłkarskiego może zapobiec kryzysowi, ale trzeba pamiętać, że w wielu wypadkach można wyjść z kryzysu obronną ręką. Sytuacja epidemiczna i związane z nią ograniczenia polegające na możliwości wstrzymania rozgrywek piłkarskich, a w szczególności obowiązek rozgrywania meczów bez udziału publiczności, zmniejszenie sprzedaży pamiątek klubowych ( koszulek itp.), mniejsze wpływy od sponsorów to okoliczności niezależne od kadry menadżerskiej zarządzającej klubem. Niemniej jednak obowiązkiem osób tych osób jest właściwa reakcja umożliwiająca przetrwanie kryzysu ekonomicznego. Pożądanymi działaniami w tym zakresie mogą okazać się poszukiwania najbardziej przydatnego dla dłużnika postępowania restrukturyzacyjnego.
Paweł Janda – Sędzia Sądu Rejonowego w Rzeszowie, Sąd Upadłościowy i Restrukturyzacyjny. Doktor nauk prawnych. Uniwersytet Rzeszowski. Wykładowca Krajowej Szkoły Sędziów i Prokuratorów. Autor kilkudziesięciu publikacji z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego w tym Komentarza do Prawa Upadłościowego
