Jedną z tych zmienianych ustaw jest, mająca w ostatnim półroczu szczęście do projektów gruntownych nowelizacji, ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tj. Dz. U. z 2012 r. poz. 803 - dalej jako „u.k.u.r."). Obecnie proponowane zmiany mają wejść w życie 30 kwietnia 2016 r.
Nie będzie chyba przesadą stwierdzenie, że zmiany te spowodują rewolucję w zasadach obrotu nieruchomościami rolnymi. Niżej przybliżone zostaną kluczowe – z perspektywy podmiotów zamierzających obracać ziemią rolną – nowości, a także pewne niejasności, które mogą przysparzać trudności w procesie stosowania ustawy.
Inwestorzy nabywający dotychczas nieruchomości rolne na potrzeby inwestycji w obiekty przemysłowe czy magazynowe, mają zgodnie z wolą projektodawców utracić taką możliwość (z wyjątkiem nieruchomości przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na cele nierolnicze). Nieruchomości rolne, w myśl nowych przepisów, będą nabywane zasadniczo przez rolników indywidualnych, którzy dodatkowo będą musieli spełniać wymóg odpowiedniego domicylu. Nie trzeba chyba dodawać, że deweloperzy obiektów komercyjnych czy fundusze inwestujące obecnie w nieruchomości nie należą do tej kategorii.
Wyjątki od wskazanej zasady zostały określone bardzo dokładnie, a reglamentacją takich wyjątkowych transakcji zajmie się Prezes Agencji Nieruchomości Rolnych. Ma on bowiem uzyskać prawo wydawania decyzji administracyjnych zezwalających (lub odmawiających zgody) na nabycie nieruchomości. Podmiot niebędący rolnikiem indywidualnym będzie mógł nabyć nieruchomość rolną tylko, jeśli (i) nieruchomość ta nie może zostać nabyta przez rolnika indywidualnego, (ii) daje on rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej, (iii) w wyniku nabycia nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych. Zwłaszcza przesłanka druga zostawia w rękach Prezesa Agencji bardzo dużą swobodę interpretacyjną.
Ponadto nowa ustawa wprowadzi istotne ograniczenie obrotu ziemią rolną już po jej nabyciu. Nabywca nieruchomości rolnej będzie zobowiązany przez 10 lat od dnia nabycia prowadzić gospodarstwo rolne. W tym okresie nieruchomość nie będzie mogła też zostać zbyta ani oddana w posiadanie (taka czynność będzie nieważna), chyba że sąd ze względu na „przyczyny losowe" (co stanowi bardzo niejasną przesłankę, o nieustalonym na gruncie prawa cywilnego znaczeniu) zezwoli na takie zbycie. Sankcją za nieprowadzenie gospodarstwa rolnego przez wskazany dziesięcioletni okres ma być przejście własności nieruchomości rolnej z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa (stwierdzane przez sąd) za cenę ustaloną przez rzeczoznawcę majątkowego zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami. Takie rozwiązanie wprowadzić może daleko idącą niepewność, co do tego, kto właściwie jest właścicielem danej nieruchomości rolnej.
