„W świetle zapadających wyroków korzystnych dla podatników będących ofiarami tzw. ulgi meldunkowej oraz utrwalonej w tym zakresie linii orzeczniczej sądów administracyjnych orzekających na korzyść podatników zwracam się do Państwa z prośbą o przeanalizowanie wszystkich prowadzonych i niezakończonych postępowań podatkowych oraz wszystkich prowadzonych postępowań karno-skarbowych w sprawie podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, którzy zbyli nabyte w latach 2007-2008 nieruchomości” – napisał wiceminister finansów i wiceszef Krajowej Administracji Skarbowej Paweł Cybulski do dyrektorów Izb Administracji Skarbowych w całym kraju.
Z pisma wynika, że urzędnicy powinni zmienić praktykę i nie traktować już braku oświadczenia o zameldowaniu w lokalu jako bezwzględnej przeszkody do zwolnienia z podatku po sprzedaży tego lokalu przed upływem 5 lat od nabycia.
- Zmiana stanowiska to efekt działań obywateli, wspartych w sądach argumentami RPO - uważa Rzecznik Praw Obywatelskich.
Dziś odbyła się rozprawa z udziałem RPO w kolejnej sprawie dotyczącej ofiary ulgi meldunkowej. Fiskus żąda od obywatela 48 tys. zł podatku.
Ofiary ulgi meldunkowej
To osoby, które w latach 2007-2008 kupiły mieszkanie, a następnie sprzedały je przed upływem 5 lat. Urzędy skarbowe żądały od nich zaległego podatku, argumentując, że osoby te nie przedstawiły wymaganego do skorzystania z ulgi oświadczenia o zameldowaniu w sprzedanym lokalu. Jak policzyło MF prawo do zwolnienia z podatku przez brak oświadczenia o prawie do preferencji straciło 8,6 tys. osób.
Faktycznie, aby skorzystać z obowiązującej wówczas ulgi meldunkowej podatnik musiał spełnić dwa warunki: być faktycznie zameldowanym w zbywanym lokalu przez okres co najmniej 12 miesięcy oraz złożyć specjalne oświadczenie potwierdzające tę okoliczność w terminie rozliczenia podatku za rok, w którym nastąpiła sprzedaż. Wiele osób nie wiedziało o konieczności złożenia takiego dokumentu, a przepisy były nieprecyzyjne. Nie było też żadnego wzoru, czy formularza oświadczenia, które byłyby ogólnie dostępne w urzędach skarbowych.
Sądy przyznają rację podatnikom
RPO dwukrotnie interweniował w tej sprawie u ministra finansów, wskazując że wymóg formalny nie może być przyczyną kłopotów obywatela, który przecież faktycznie był zameldowany. Minister nie zgodził się z tym. Wobec tego Rzecznik przyłączał się do kolejnych spraw sądowych po stronie obywateli, w najbardziej bulwersujących przypadkach, dostarczając profesjonalnej argumentacji. M.in. dzięki temu sądy administracyjne zaczęły orzekać na korzyść podatników.
Ostatecznie sądy, które powołują się wzajemnie na swe orzecznictwo, zaczęły uznawać możliwość złożenia oświadczenia w sposób dorozumiany, np. w ramach zeznania podatkowego, na podstawie aktu notarialnego przekazywanego „skarbówce" za pośrednictwem notariuszy, czy w toku korespondencji podatnika z urzędem. Np. w jednej ze spraw, do której przystąpił Rzecznik, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że doszło do skutecznego złożenia oświadczenia za pośrednictwem aktów notarialnych (sygn. II FSK 1960/17).
Rzecznik wspierał obywateli także w postępowaniach umorzeniowych, w wyniku czego sądy przyjmowały, że niedopełnienie przez podatnika wyłącznie wymogów formalnych mieści się w pojęciu interesu publicznego. A to z kolei może być podstawą umorzenia zarówno podatku, jak i odsetek (wyrok NSA z 2 października 2018 r., sygn. II FSK 2798/16, II FSK 2799/16).
Jak podał portal money.pl, wiceminister finansów Paweł Cybulski wysłał urzędom skarbowym pismo, aby w świetle utrwalonej linii orzeczniczej sądów administracyjnych przeanalizowały wszystkie niezakończone postępowania skarbowe i karno-skarbowe w sprawach ulgi mieszkaniowej z lat 2007-2008. Powołał się m.in. na wyrok NSA, który uznał, że podatnik spełnił ustawowe wymogi ulgi nawet wówczas, gdy nie złożył formalnego oświadczenia o zameldowaniu. Bo oświadczenie takie potwierdza jedynie stan faktyczny.
Najnowsza sprawa z udziałem Rzecznika w WSA
23 listopada 2018 r. odbyła się rozprawa w kolejnej sprawie, do której przyłączył się RPO (wyrok zostanie ogłoszony 7 grudnia). Urząd skarbowy nakazał obywatelowi w 2015 r. zapłatę 48 tys. zł podatku i 14 tys. zł odsetek za 2012 r., kiedy sprzedał swą nieruchomość. Jak informuje RPO, urząd skarbowy w piśmie do organu odwoławczego powoływał się m.in. na plotki i pogłoski oraz cytował słowa pod adresem podatnika „niech się cieszy, że żyje".
Izba Administracji Skarbowej utrzymała nakaz zapłaty podatku, argumentując że brak pieniędzy na jego spłatę nie wystarczy do ulgi, a podatnik miał je „w dacie powstania zaległości". Uznano, że obecnie osoby z niepełnosprawnościami mają większe szanse na znalezienie pracy. Zarazem umorzono odsetki ze względu na ważny interes podatnika i interes publiczny (m.in. obowiązek opieki państwa nad osobami z niepełnosprawnością).
Rzecznik wnosił, aby WSA uchylił także decyzję o samym podatku. Obywatel w sposób dorozumiany wyraził bowiem wolę skorzystania z ulgi - kwotę uzyskaną ze sprzedaży ujawnił w zeznaniu PiT za 2012 r. W piśmie do sądu Adam Bodnar podkreślił, że orzecznictwo sądów nie może nie wpływać na sprawy jeszcze trwające. Nie dostrzegła tego Izba Administracji Skarbowej. W sprawach o ulgę podatkową trzeba bowiem badać sytuację podatnika w chwili rozpatrywania jego wniosku. RPO krytycznie ocenił też spekulacje co do znalezienia pracy (Izba podkreśliła, że skarżący jest „tylko" częściowo niezdolny do pracy).
