U większości przewoźników wystarczy, że wsiądziesz pierwszymi drzwiami i zgłosisz się do drużyny konduktorskiej by kupić bilet. Zasada ta nie obowiązuje np. w pociągach Express Intercity Premium (Pendolino). Na pokład tych składów nie można wsiadać bez biletu, a konduktor nie ma możliwości jego sprzedaży.

Czytaj także: Podróż pociągiem z psem może zostać przerwana

Każdy przewoźnik ma prawo ustalić własne zasady obsługi podróżnych. Większość spółek kolejowych w swoich regulaminach wymaga, by pasażer, który nie posiada biletu, wsiadł do pociągu pierwszymi drzwiami i niezwłocznie zgłosił ten fakt drużynie konduktorskiej. Tylko pasażerowie pociągów Express InterCity (EIC) mogą zająć wolne miejsce i oczekiwać na zakup biletu podczas kontroli. W pozostałych pociągach (także TLK spółki PKP Intercity) pasażer bez biletu ma obowiązek niezwłocznego zgłoszenia się do konduktora. Wyjątek stanowią pociągi Express InterCity Premium – Pendolino – w których w ogóle nie prowadzi się sprzedaży biletów.

Kiedy nie zastaniesz konduktora lub kierownika pociągu, z reguły powinieneś na niego poczekać na początku składu. Na przykład w Kolejach Mazowieckich tylko pasażer oczekujący w pierwszym przedziale nie naraża się na otrzymanie kary. U przewoźników, którzy nie wymagają wsiadania do pociągu pierwszymi drzwiami, sam musisz znaleźć konduktora. Powinieneś zrobić to w pierwszej kolejności przed wejściem lub po wejściu do wagonu.

Zgodnie z unijnym Rozporządzeniem (WE) 1371/2007 dotyczącym praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym, obowiązek wejścia do pociągu pierwszymi drzwiami lub samodzielnego znalezienia konduktora nie dotyczy jedynie osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Określenia te odnoszą się do każdej osoby, której możliwość poruszania się jest ograniczona na skutek jakiejkolwiek niesprawności (zmysłowej lub ruchowej, trwałej lub przejściowej) oraz osób w podeszłym wieku. Szczegółów dotyczących tych przypadków (np. kogo dana spółka uznaje za podróżnego w podeszłym wieku) należy szukać w regulaminach poszczególnych przewoźników.