To koniec sądowej batalii o to, czy komornicy sądowi muszą rozliczać VAT. W poniedziałek siedmioosobowy skład Naczelnego Sądu Administracyjnego uznał, że egzekutorzy są podatnikami VAT.
Zmiana wykładni
Przypomnijmy, że problemy komorników zaczęły się w czerwcu 2015 r. Wtedy to diametralnie zmieniło się podejście resortu finansów do ich statusu na gruncie VAT. Po wejściu Polski do UE w interpretacji ogólnej minister twierdził, że VAT nie dotyczy komorników sądowych. I tak przez lata egzekutorzy nie rozliczali się z tego podatku. Ku zaskoczeniu wszystkich w 2015 r. zmienił zdanie. W interpretacji ogólnej z 9 czerwca 2015 r. stwierdził, że komornicy sądowi, wykonując czynności egzekucyjne, prowadzą działalność gospodarczą i działają w charakterze podatnika VAT. Co ciekawe, modyfikacji uległo tylko podejście do statusu komornika na gruncie VAT, a nie same przepisy.
Skonfundowani komornicy zaczęli masowo występować o interpretacje w indywidualnych sprawach, które szybko trafiły na wokandy wojewódzkich sądów administracyjnych.
I tak powstał rozłam w orzecznictwie. Wiele składów orzekających WSA stwierdzało bowiem, że komornicy nie są na tyle samodzielni, by uznać ich za podatników VAT. Pojawiły się jednak też orzeczenia przyznające rację fiskusowi.
Gdy spór dotarł do NSA, ten uznał, że konieczna będzie uchwała. Niestety, ta okazała się niekorzystna dla korporacji. Siedmioosobowy skład NSA uznał, że komornik sądowy jest podatnikiem VAT i nie korzysta z wyłączenia z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, czyli jako organ władzy publicznej. Zdaniem sądu przemawia za tym wiele argumentów, m.in. to, że status komorników zbliża się do tzw. wolnych zawodów, czy odpowiedzialność za cudze działanie jak za swoje.
Jak tłumaczył sędzia NSA Bartosz Wojciechowski, podmioty takie jak komornicy na gruncie ustawy o VAT są podatnikami. Wykonują samodzielną działalność gospodarczą i nie działają jako organ władzy publicznej.
Co dalej
Co to oznacza w praktyce?
– Skutek uchwały NSA jest taki, że komornicy, pobierając opłatę egzekucyjną np. 1000 zł, będą zobowiązani uznać ją za obrót podlegający opodatkowaniu – tłumaczy Michał Wojtas, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii EOL.
Problemem pozostaje, jak wyliczać VAT. O tym przesądzi Sąd Najwyższy w swojej uchwale.
Jak wyjaśnia Michał Wojtas, uznając, że 1000 zł to kwota brutto, komornik będzie musiał oddać podatek należny w wysokości 186,99 zł niejako z własnej kieszeni. Jego przychodem będzie 813,01 zł. Przy uznaniu, że należność za egzekucję to kwota netto, komornikowi zostanie dodane 23 proc. jako VAT.
Dalsze losy opodatkowania komorników – w tym ewentualnego wyłączenia ich z VAT – zależą od nowelizacji ustawy korporacyjnej, nad którą pracuje Ministerstwo Sprawiedliwości. Na dziś na godz. 11 w tej sprawie zaplanowano konferencję uzgodnieniową w Ministerstwie Sprawiedliwości.
Sygn. akt I FPS 8/16
Opinia dla „Rzeczpospolitej"
Rafał Fronczek, prezes Krajowej Rady Komorniczej
Jasny status podatkowo-prawny VAT wyznaczony uchwałą NSA pozwoli nam funkcjonować transparentnie. Dotychczasowy chaos i niejednoznaczna sytuacja wprowadzona interpretacją ogólną ministra finansów nie sprzyjała prawidłowemu funkcjonowaniu egzekucji sądowej. Istotą sprawy jest podstawa opodatkowania, co do której wypowie się Sąd Najwyższy w składzie powiększonym w uchwale (III CZP 97/16). Uchwała NSA musi też znaleźć odzwierciedlenie w przygotowywanej regulacji dotyczącej zmiany ustawy komorniczej. Projekty co do zasady nie przewidują zmiany statusu komornika, podjęta uchwała będzie zatem miała zastosowanie również do komorników, którzy będą funkcjonować pod rządami nowych przepisów.
