Od 1 stycznia 2020 r. na administracyjnej mapie Polski pojawiły się cztery nowe miasta. To efekt rozporządzenia MSWiA przyznającego status miasta następującym miejscowościom: Czerwińsk nad Wisłą (woj. mazowieckie), Klimontów (woj. świętokrzyskie) oraz Piątek i Lututów (woj. łódzkie).

Wszystkie nowe miasta posiadały już ten status w przeszłości. Jednak utraciły go z powodu represji caratu po upadku powstania styczniowego.

Położony niedaleko Łodzi Lututów posiadał prawa miejskie dwukrotnie: w latach 1406–1714 oraz 1843–1870. Piątek był już miastem przez długie wieki: w latach 1339–1869, podobnie jak Czerwińsk nad Wisłą cieszący się statusem miejskim w latach 1373–1869. Współczesny Klimontów był już miastem w latach 1604–1869.

Za przywróceniem miejskich praw przemawiała również urbanistyka tych miejscowości: zwarta zabudowa, odpowiednia infrastruktura oraz wyraźnie zaznaczone centrum.

– Do uzyskania praw miejskich niezbędny jest miejski układ architektoniczny w zabudowie. Ponadto miasto powinno liczyć co najmniej 2 tys. mieszkańców, z czego większość powinna utrzymywać się z działalności pozarolniczej – wyjaśnia Andrzej Brzozowy, doradca w zakresie rozwoju terytorialnego, jeden z autorów rządowego dokumentu pod nazwą Krajowa Polityka Miejska 2023, adresowanego przede wszystkim do miast małych i średnich.

– Uzyskanie statusu miasta wiąże się głównie ze zmianą wizerunkową i większym prestiżem danej lokalizacji. Taka zmiana ma jednak charakter głównie symboliczny – ocenia Brzozowy.

Ekspert przypomina, że nadanie statusu miasta jest zawsze poprzedzane konsultacjami społecznymi z mieszkańcami. Rząd może podjąć decyzję o przyznaniu praw miejskich nawet tym miejscowościom, które nie spełniają wszystkich określonych w prawie warunków.

Włodarze nowych miast nie kryją zadowolenia z decyzji administracyjnych. – Prawa miejskie zostaną przywrócone Piątkowi w 150. rocznicę ich odebrania. Kwestia przywrócenia statusu miasta była dla nas sprawą honorową. Posiadaliśmy prawa miejskie wcześniej niż Łódź i Skierniewice. Zabrano nam je w trudnych dla Polski czasach popowstaniowych – mówi Krzysztof Lisiecki, wójt gminy Piątek. – Dla mieszkańców zmiany nie będą uciążliwe. W kwestii podatków nie zmieni się niemal nic, a wiemy, że o to martwili się obywatele naszego miasta. Odzyskanie praw miejskich może natomiast przynieść wymierne korzyści związane np. z funduszami na rozwój obszarów miejskich oraz zwiększeniem atrakcyjności inwestycyjnej gminy Piątek i regionu – dodaje.

Jak podaje GUS, w 2019 roku istniało w Polsce 940 miast. Zmiany wprowadzone od 1 stycznia 2020 r. oznaczają zatem, że w kraju mamy ich obecnie 944.