W tym roku święta Bożego Narodzenia pod wieloma względami będą wyglądać zupełnie inaczej niż poprzednie. Organizujący tradycyjną kolację wigilijną muszą się liczyć z nieco większymi wydatkami niż przed rokiem. Na składniki do samodzielnego przygotowania jej dla czteroosobowej rodziny trzeba w tym roku wydać około 105 zł, czyli niemal 3 proc. więcej niż przed rokiem – wynika z najnowszej edycji wieloletniego badania „Rzeczpospolitej".

Czytaj także: W kraju zakaz, ale na święta można za granicę

Nie uwzględniamy tu półproduktów ani dań gotowych, tylko składniki do przygotowania dań samemu. Okazuje się, że z jednej strony tańsze niż przed rokiem są niektóre warzywa, jak buraki czy kapusta, z drugiej zaś droższe są ryby, jaja, mąka czy bakalie.

Polacy szukają okazji

– Większość handlowców odczuwa skutki pandemii. Spodziewaną przedświąteczną gorączkę zakupową ostudził zakaz organizowania wspólnych świąt i sylwestra – mówi Maciej Kmera, ekspert rynku hurtowego Bronisze. – Z wywiadów prowadzonych z naszymi kupującymi wynika, że obroty handlowe są ściśle skorelowane ze strukturą demograficzną konsumentów zamieszkujących okolice danego sklepu. Najskuteczniejszą strategią było przejęcie przez sklep obsługi cateringowej konsumentów: rozszerzenie i uatrakcyjnienie oferty o szeroko rozumianą garmażerkę, gotowe dania i półprodukty – dodaje Maciej Kmera.

Z badania CASE Online CPI wynika, że w ciągu roku ceny żywności wzrosły średnio o 1,3 proc.: mocno, bo ponad 5 proc., wędlin, nieco słabiej mięsa surowego oraz pieczywa. – Wzrost cen wędlin miał miejsce głównie w pierwszej połowie roku, co może sugerować, że duży wpływ miała na niego podwyżka cen elektryczności o 9,1 proc. rok do roku – mówi Adam Śmietanka, analityk CASE. – Nie bez znaczenia jest także wzrost kosztów pracowniczych. Z kolei wśród przyczyn wzrostu cen pieczywa wymienia się wysoki koszt pszenicy – dodaje.

Święta dla firm handlowych zawsze były okazją do znacznej poprawy wyników. W grudniu Polacy wydawali o ok. 20 proc. więcej na zakupy spożywcze niż podczas innych miesięcy w roku. W tym roku mogą jednak wydać mniej, choć nie brak głosów, że wartość wydatków się utrzyma – mimo że zdecydowanie spadła liczba wizyt w sklepach, sieci nieoficjalne przyznają, że wartość koszyka zakupów wzrosła nawet dwucyfrowo.

Jednak w tym roku Boże Narodzenie ma być skromniejsze niż zwykle – wynika z badania Maison&Partners dla BIG InfoMonitor. Średnie planowane wydatki na święta są w 39 proc. domów niższe. To głównie efekt niższych budżetów przeznaczonych na prezenty. – Spadek budżetu na upominki do średnio 489 zł jest spowodowany nie tylko skromniejszymi zakupami, ale też w ogóle rezygnacją z obdarowywania się w części domów – mówi Halina Kochalska, ekspertka BIG InfoMonitor.

Catering na fali

Zwykle na obsłudze cateringowej zarabiają w tym okresie restauracje, jednak w tym roku wiele z nich już wcześniej zdecydowało się zawiesić działalność. Działając tylko w formule na wynos czy z dostawą, nie są w stanie zarobić nawet na pokrycie podstawowych kosztów.

W tym roku nowe oferty i formy obsługi klientów wprowadziły także firmy zajmujące się dietami pudełkowymi. Firma Be Diet zaoferowała opcję wysyłki pod dowolny adres ponad 20 tradycyjnych dań do wyboru, z dostawą w Wigilię. Można w ten sposób zaplanować kolację w różnych miejscach, ale z tymi samymi daniami.

– Zainteresowanie ofertą świątecznych dań było bardzo duże. Złożono niemal cztery razy więcej zamówień w porównaniu do roku poprzedniego. Średni koszyk zamówień miał wartość około 230 zł. Klienci najczęściej organizowali spotkania w kameralnym gronie albo zamawiali gotowe potrawy z dostawą do domów swoich bliskich, np. starszych rodziców – mówi Artur Rowiński, właściciel Be Diet Catering, współtworzonego przez Ewę Chodakowską. – Ze względu na to, że wiele osób zdecydowało się spędzić święta solo w domu, popularnością cieszyły się także pięciodaniowe boksy świąteczne na Wigilię i pierwszy dzień Bożego Narodzenia – dodaje Rowiński.

Niestety wielu domach ten okres kończy się masowym wyrzucaniem jedzenia, co jest efektem kupowania na zapas. – 40 proc. badanych przyznaje, że kupuje więcej, niż potrzebuje. Dotyczy to nie tylko dóbr konsumenckich, ale również jedzenia, co jest szczególnie widoczne w okresie świątecznym – mówi Krystian Szczepański, dyrektor IOŚ–PIB, realizującego projekt Klimada 2.0. – Jedno gospodarstwo domowe wyrzuca średnio 4 kg jedzenia tygodniowo, co w skali kraju daje blisko 3 mln ton rocznie. To tak, jakby w każdej sekundzie polscy konsumenci wyrzucali do śmieci 92 kg jedzenia – dodaje Szczepański.

Opinia dla „rz"

Andrzej Faliński, prezes Forum Dialogu Gospodarczego

Grudzień zawsze przynosił większe wydatki na żywność i w tym roku nie będzie inaczej. Chociaż na święta wydamy nawet o 30 proc. mniej, to budżety przeznaczone na żywność nie spadną. Można się spodziewać, że skoro nie wydamy na wyjazdy, to kupimy lepszy alkohol czy lepsze jedzenie, także do samodzielnego przygotowania. Korzystny jest też układ kalendarza i wiele dni wolnych.

Oszczędności nawet na choinkach

Choinka, na którą przed rokiem Polacy planowali wydać średnio 64 zł, teraz ma kosztować średnio około 50 zł. Najbardziej zaoszczędzimy jednak na wyjazdach. Z badań wynika, że wprowadzone w związku z pandemią zalecenia sprawiły, iż wielu Polaków nie będzie miało tego typu wydatków w planach, w efekcie średnie wskazania spadły o niemal połowę, ze 169 zł do 86 zł. Dużo zależy jednak od podejścia do zakazów – gdy respondenci odpowiadali na pytanie, czy mają zamiar dostosować się do zaleceń sanitarnych i zaprosić maksymalnie do pięciu osób, co piąty uznał, iż nie ma takich dylematów i po prostu zakaz złamie. Podobnie wygląda podejście do kwestii wyjazdów i odwiedzin miejsc, gdzie będzie dodatkowo nie więcej niż pięć osób. Aż jedna czwarta badanych ciągle się jeszcze zastanawia, co zrobić w takiej sytuacji.