Gmina Wrocław wystąpiła 5 stycznia 2019 r. do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, czy opłaty za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
W swoim wniosku do fiskusa gmina podała, że jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT. Była też właścicielem nieruchomości oddanych w użytkowanie wieczyste. Na podstawie ustawy przekształceniowej część gruntów przeszła na własność dotychczasowych użytkowników wieczystych. Z tego powodu będą wnosić opłatę przekształceniową przez 20 lat lub mogą ją uregulować jednorazowo.
Fiskus odpowiedział gminie, że dla czynności, w związku z którymi gmina będzie pobierała opłaty, będzie działała w charakterze podatnika VAT. Oznacza to, że opłaty przekształceniowe podlegają opodatkowaniu VAT.
Gmina wystąpiła ze skargą do WSA we Wrocławiu. Jego zdaniem nie powinna płacić VAT, ponieważ w wyniku ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem na rzecz użytkownika wieczystego, co sprawia, że może on rozporządzać nim jak właściciel.
Natomiast czynność przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości nie wpływa na „władztwo rzeczy", które użytkownik uzyskał już w momencie objęcia prawa wieczystego użytkowania, i nie może być traktowana jako ponowna dostawa tego samego towaru. Zdaniem gminy z tych powodów przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntu w prawo własności tego samego gruntu nie podlega opodatkowaniu VAT.
Dla WSA nie było to już takie oczywiste. Postanowił więc zadać dwa pytania Trybunałowi Sprawiedliwości UE. Mianowicie: czy przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości z mocy prawa stanowi dostawę towarów w rozumieniu dyrektywy VAT. I czy gmina, pobierając opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego, jest podatnikiem VAT w rozumieniu tej dyrektywy.
Czytaj więcej na ten temat:
W dzisiejszej opinii rzecznik generalna Juliane Kokott zaproponowała, by Trybunał orzekł, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości z mocy prawa stanowi dostawę towarów w rozumieniu dyrektywy VAT, a pobierając opłaty z tytułu tego przekształcenia gmina działa w charakterze podatnika, a nie w charakterze organu władzy publicznej.
Zdaniem rzecznik generalnej, nietrafny jest wniosek Wrocławia, zgodnie z którym operacja przekształcenia jest pozbawiona znaczenia z punktu widzenia VAT. Dotychczas roczne opłaty uiszczane przez użytkowników wieczystych na rzecz właściciela stanowiły świadczenie wzajemne za uzyskanie prawa do rozporządzania nieruchomością. Dlatego też podlegały one opodatkowaniu VAT jako wynagrodzenie za dostawę towarów. Okoliczność, że na dotychczasowego użytkownika wieczystego przenosi się również status właściciela i że wnosi on odtąd, zamiast miesięcznych rat z tytułu użytkowania wieczystego, opłatę z tytułu przekształcenia, nie zmienia podatkowych losów płatności.
W odniesieniu do kwestii, czy - pobierając opłatę z tytułu przekształcenia jako podmiot prawa publicznego w ramach wykonywania działalności, która na niej ciąży jako na organie władzy publicznej - w omawianej sprawie gmina w ogóle działa w charakterze podatnika w rozumieniu dyrektywy VAT, rzecznik generalna podkreśliła, że podmioty prawa publicznego działają w charakterze organów władzy publicznej tylko wtedy, gdy działają w ramach właściwego dla nich reżimu prawnego i gdy nie wykonują działalności na tych samych warunkach prawnych co prywatni przedsiębiorcy. Ani utrata własności, ani pobieranie opłaty z tytułu przekształcenia nie stanowią w niniejszym przypadku wykonywania władzy publicznej. Co prawda, ustawa o przekształceniu nakłada na gminę obowiązek przeprowadzenia postępowania administracyjnego. Niemniej jednak opłata należna od dotychczasowych użytkowników wieczystych nie jest ustalana przez gminę jako organ władzy publicznej na podstawie właściwego dla niej reżimu prawnego w ramach postępowania administracyjnego. Przeciwnie, gmina pobiera opłatę w charakterze dotychczasowego właściciela nieruchomości - wskazała rzecznik generalna.
