Gminy, wykonując zadania publicznoprawne ciążące na nich na podstawie przepisów prawa, ponoszą wydatki na inwestycje, których celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkańców gminy oraz jej rozwój i promocja. Do działań inwestycyjnych podejmowanych przez gminy należą m.in. budowa dróg gminnych, budowa obiektów sportowych, remonty przystanków autobusowych, budowa i remont wodociągów, odnowa zabytków. Koszty inwestycyjne stanowią zatem istotną kategorię wydatków w budżetach gmin.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 29 września 2015 r. wydał wyrok w sprawie C-276/14 gmina Wrocław przeciwko ministrowi finansów, w którym uznał, że jednostki budżetowe gminy nie są odrębnymi od gminy podatnikami podatku od towarów i usług. Z tego powodu konieczne może być ponowne zweryfikowanie zasad rozliczania VAT od inwestycji dokonywanych przez gminę.
Charakter inwestycji
Cechą charakterystyczną dla gmin jest występowanie w podwójnej roli: przedsiębiorcy oraz organu władzy publicznej. Jako organ władzy publicznej wykonujący zadania nałożone przepisami prawa gmina nie podlega reżimowi ustawy o VAT. Natomiast biorąc udział w obrocie pomiędzy przedsiębiorcami na podstawie zawieranych umów cywilnoprawnych, gmina działa jako przedsiębiorca, zatem czynności przez nią wykonywane podlegają ustawie o VAT.
Podwójny charakter działalności gminy dotyczy wszelkich przejawów jej aktywności, w tym również realizowanych przez gminę inwestycji. Istotne jest zatem rozstrzygnięcie, czy wydatki ponoszone przez gminę w celu realizacji inwestycji są związane z władztwem publicznym gminy czy z jej działalnością jako podatnika VAT.
W praktyce przyporządkowanie wydatków inwestycyjnych do jednej ze sfer działalności gmin może się okazać trudne. Często zdarza się bowiem, że gmina zamierza wykorzystywać zrealizowaną inwestycję zarówno do działalności wykonywanej w charakterze organu władzy publicznej, jak i do czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT.