Obecnie Brytyjczycy, tak jak wszyscy obywatele Unii Europejskiej zobowiązani są zarejestrować swój pobyt w Polsce jeżeli trwa on dłużej niż 3 miesiące. Członkowie ich rodzin, którzy nie są obywatelami Unii Europejskiej mają natomiast obowiązek uzyskać kartę pobytu członka rodziny obywatela UE. Realizacja tych obowiązków możliwa jest bezpłatnie w urzędzie wojewódzkim właściwym ze względu na miejsce przebywania.
Na wypadek braku wejścia w życie umowy wystąpienia pomiędzy Wielką Brytanią a Unią Europejską uchwalona została ustawa z dnia 15 marca 2019 r. o uregulowaniu niektórych spraw w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 50 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej. Reguluje ona m.in. status pobytowy Brytyjczyków oraz członków ich rodzin na terytorium Polski. Ustawa wejdzie w życie z dniem bezumownego wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, do którego w obecnym stanie prawnym wciąż może dojść w dniu 1 listopada 2019 r.
Główne założenia ustawy regulującej status pobytowy Brytyjczyków w Polsce w przypadku brexitu bez zawarcia umowy między Wielką Brytanią i Unią Europejską:
– od daty brexitu do 31 grudnia 2020 r. pobyt i praca obywateli Wielkiej Brytanii i członków ich rodzin będą uznawane za legalne jeśli dzień przed brexitem będą posiadali prawo pobytu w Polsce;
– wprowadzenie nowych, dedykowanych dla Brytyjczyków rodzajów zezwoleń na pobyt czasowy (na 5 lat) i stały (na czas nieokreślony), o które będzie można się ubiegać w okresie od daty brexitu do 31 grudnia 2020 r.;
– domniemanie posiadania prawa pobytu lub prawa stałego pobytu w Polsce dzień przed brexitem dla osób posiadających w tym dniu zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE, dokument potwierdzający prawo stałego pobytu, kartę pobytu lub kartę stałego pobytu członka rodziny obywatela UE – uproszczenie postępowania o zezwolenie na pobyt czasowy lub stały dedykowanego Brytyjczykom. Uzyskanie stosownych zezwoleń po brexicie będzie znacząco łatwiejsze dla osób posiadających wspomniane dokumenty;
– uprawnienie do uzyskania zezwolenia na pobyt stały po upływie 5 lat legalnego nieprzerwanego pobytu również po brexicie, na określonych warunkach;
– uzyskanie zezwolenia na pobyt będzie uprawniało do podejmowania pracy;
– wnioski o zezwolenia na pobyt będą rozpatrywane przez urzędy wojewódzkie właściwe ze względu na miejsce przebywania.
Obecnie prawie 6,1 tys. obywateli Wielkiej Brytanii posiada zarejestrowany pobyt lub dokument potwierdzający prawo stałego pobytu w Polsce. W większości są to mężczyźni – 4,7 tys. osób, w porównaniu do 1,4 tys. kobiet. Biorąc pod uwagę daty urodzenia są to osoby w przedziałach wiekowych: do 20 lat – 460 os., 20 – 39 lat – 2,7 tys. os., 40 – 59 lat – 2,2 tys. os., powyżej 60 lat – 680 os.
Instytucjami właściwymi do zarejestrowania pobytu obywateli UE i wydawania dokumentów w tym zakresie są urzędy wojewódzkie (właściwe ze względu na miejsce pobytu obywatela UE). Najwięcej obywateli Wielkiej Brytanii zarejestrowało swój pobyt w województwach: mazowieckim – 2,2 tys. osób, małopolskim – 910 os., dolnośląskim – 550 os., śląskim – 470 os. oraz pomorskim – 410 os.
Informacje na temat m.in. praw pobytowych obywateli Wielkiej Brytanii w Polsce w związku z brexitem można znaleźć na dedykowanej stronie Urzędu do Spraw Cudzoziemców, Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii oraz Komisji Europejskiej.
