Taką wizję rozwoju i sposoby jej realizacji wytycza Program Strategiczny Kapitał Intelektualny i Rynek Pracy przyjęty przez samorząd województwa małopolskiego w 2015 r. Bazuje na doświadczeniach z poprzednich strategii, ale uwzględnia też nowe wyzwania, np. zorientowanie na gospodarkę opartą na wiedzy czy potrzebę elastycznego reagowania na zmiany w gospodarce i na rynku pracy.

– Kapitał intelektualny i gospodarka wiedzy to nasze największe atuty i konsekwentnie je rozwijamy – podsumowuje działania programu Jacek Krupa, marszałek województwa małopolskiego.

Edukacja od przedszkola

Program Strategiczny Kapitał Intelektualny i Rynek Pracy traktuje małopolską gospodarkę i sferę kapitału intelektualnego jako systemy ściśle połączone – wysokiej jakości zasoby ludzkie determinują rozwój nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy, która stanowi podstawowy warunek rozwoju regionu.

Główne cele programu to stworzenie konkurencyjnego kapitału intelektualnego i wysokiego poziomu aktywności zawodowej mieszkańców. W ramach programu Małopolska realizuje pięć zadań priorytetowych: kształtowanie postaw najmłodszych Małopolan, poprawa jakości kształcenia zawodowego, podejmowane świadomych wyborów edukacyjno-zawodowych, zwiększenie efektywności zawodowej Małopolan oraz podjęcie i utrzymanie aktywności zawodowej.

Zdaniem samorządowców z Małopolski działania dotyczące poprawy jakości kapitału intelektualnego regionu muszą rozpoczynać się już na etapie wczesnej edukacji przedszkolnej. Jedną z form wsparcia oferowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki było tworzenie nowych miejsc opieki przedszkolnej. Do końca 2014 r. w Małopolsce wsparcie uzyskały 453 ośrodki wychowania przedszkolnego, a liczba dzieci od trzech do pięciu lat, które uczestniczyły w różnych formach edukacji przedszkolnej na obszarach wiejskich, sięgnęła 7,2 tys. W niektórych gminach wsparcie w ramach PO KL było kilkakrotnie wyższe niż własne środki przeznaczone na edukację przedszkolną.

Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego jako cel na 2020 r. wskazuje, że udział dzieci od trzech do pięciu objętych wychowaniem przedszkolnym powinien wynieść 85 proc.

W Małopolsce działają także programy wsparcia dla utalentowanych uczniów, np. Regionalny Program Stypendialny. Najzdolniejsi otrzymują stypendia, są zajęcia dodatkowe np. rozwijające kompetencje do prawidłowego funkcjonowania na rynku pracy. Dużym zainteresowaniem cieszy się Małopolska Chmura Edukacyjna, która umożliwia współpracę szkół wyższych z ponadgimnazjalnymi (licealnymi i technicznymi).

Kształcenie zawodowe i ustawiczne

– W wakacje w ramach Chmury zorganizowane zostały warsztaty letnie dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Prawie 400 uczniów uczestniczyło w zajęciach z matematyki, biologii, chemii, fizyki, informatyki na krakowskich uczelniach – informuje Filip Szatanik, rzecznik urzędu marszałkowskiego.

Dotychczasowy model nauczania w szkołach zawodowych nie odpowiadał zapotrzebowaniu rynku pracy. Dlatego jednym z priorytetów samorządu województwa stała się dobra edukacja zawodowa. W Małopolsce przechodzi ona właśnie gruntowną modernizację. I już przynosi to efekty.

Samorząd województwa inwestuje w rozwój zawodowy nauczycieli praktyków, doposażenie techniczno-dydaktyczne szkół i placówek czy wdrażanie dobrych praktyk europejskich. Ale najważniejszym elementem modernizacji jest wzmocnienie współpracy szkół zawodowych i pracodawców.

– Chodzi o to, by uczniowie opuszczający szkołę zawodową byli właściwie przygotowani do pracy lub dalszego kształcenia. Dlatego ścisła współpraca uczniów szkół zawodowych i pracodawców jest bardzo potrzebna, bo może wiele nauczyć – mówi Janusz Kowalski, prezes Małopolskiej Izby Rzemiosła i Przedsiębiorczości i zwolennik praktycznego kształcenia zawodowego.

Jednym z elementów wsparcia nowoczesnego kształcenia jest także utworzenie branżowych centrów kompetencji zawodowych, które poprawiają efekty nauki właśnie poprzez ścisłą współpracę z lokalnymi przedsiębiorcami. Zwiększają też szansę uczniów zawodówek na zatrudnienie. Centra działają już w wielu miejscowościach Małopolski, m.in. w Dobczycach, Skawinie, Miechowie.

Małopolska pozytywnie wyróżnia się na tle kraju, zarówno jeśli chodzi o poziom uczestnictwa mieszkańców w dokształcaniu, jak i poziom inwestycji pracodawców w kadry: jest jednym z dwóch najaktywniejszych w zakresie dokształcania regionów. Ale i tak samorząd województwa działa na rzecz poprawy jakości szkoleń i testuje nowe rozwiązania finansowania szkoleń „szytych na miarę" potrzeb pracownika i pracodawcy. Zaplanowano też wdrożenie nowych rozwiązań w zakresie poradnictwa edukacyjno-zawodowego dla uczniów, osób dorosłych oraz działania podnoszące kwalifikacji kadr i jakości usług jednostek oświaty i instytucji rynku pracy. Samorządowcy za najważniejsze uznali wzmacnianie kwalifikacji, które dziś się najlepiej „sprzedają": umiejętności menedżerskie, handlowe, marketingowe, planowania strategicznego, zarządzania w sytuacji zmiany gospodarczej.

Bardzo ciekawą inicjatywą jest program na rzecz rozwoju poradnictwa i kształcenia „Kierunek kariera". Organizowane są m.in. działania promujące uczenie się przez całe życie, usługi z zakresu poradnictwa zawodowego i planowania kariery, a także szkolenia/kursy/studia podyplomowe.

Kolejnym elementem programu są działania skierowane na wsparcie wejścia, utrzymania i powrotu na rynek pracy.