Autorzy raportu NBP zwracają uwagę, że w ostatnim roku „dynamika eksportu w sektorze przedsiębiorstw wykazywała tendencję rosnącą mimo słabnącego wskaźnika prognoz eksportu". To oznacza, że formułowane przez firmy oceny odzwierciedlają ich obawy, które mogą się okazać nieuzasadnione. „Uwarunkowania rozwoju sprzedaży zagranicznej są, w dłuższym horyzoncie, korzystne" – podkreślają ekonomiści z banku centralnego.
Do pesymizmu firm przyczyniają się jednak także rosnący koszty, w tym pracy. Najczęściej zgłaszaną przez firmy barierą rozwoju są podatki i zmiany przepisów, ale na drugim miejscu znajduje się właśnie wzrost kosztów surowców, a na trzecim miejscu wzrost kosztów pracy. Na ten ostatni problem skarży się obecnie najwięcej firm od co najmniej 2014 r. Brak kadr przesunął się na czwartą pozycję wśród najczęściej zgłaszanych barier rozwoju, a jej znaczenie wyraźnie słabnie.
Jeszcze niedawno to niedobór pracowników firmy uważały za swój największy problem. W 2018 r. średnio taką ocenę formułowało 9,1 proc. firm. Dla porównania, w II połowie 2019 r. odsetek ten oscylował nieco powyżej 7 proc. To jeden z widocznych w badaniach NBP przejawów słabnącego zapotrzebowania na pracowników. Świadczy o tym także to, że w IV kwartale ub.r. trzeci raz z rzędu zmalał odsetek firm, które mają nieobsadzone miejsca pracy.
Z ankietowych badań NBP wynika, że popyt na pracowników będzie nadal słabł. Odsetek przedsiębiorstw, które planują w najbliższym roku zwiększyć zatrudnienie, zmalał do 32,1 proc. z 34,6 proc. w poprzedniej edycji badania, a odsetek przedsiębiorstw, które spodziewają się spadku zatrudnienia, wzrósł do 11,3 proc. z 9,4 proc. kwartał temu.
Analitycy NBP podkreślają jednak, że patrząc w szerszej perspektywie zapotrzebowanie na pracę utrzymuje się na wysokim poziomie. To zaś sprawia, że wysoka pozostaje też presja płacowa, choć powoli słabnie. W IV kwartale odsetek firm, które odczuwały presję na wzrost wynagrodzeń zmalał (po oczyszczeniu z wpływu czynników sezonowych) do 69 proc., z 69,6 proc. kwartał wcześniej. Była to czwarta z rzędu zniżka tego wskaźnika.