W regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy rada określa zasady uprzątania tych części nieruchomości, które służą do użytku publicznego. Tego wymogu nie spełniają dachy i gzymsy, w związku z czym rada nie może zobowiązać właścicieli nieruchomości do usuwania lodu z dachów i gzymsów ich budynków, nawet jeżeli znajdują się nad chodnikiem. Właściciele nieruchomości mają obowiązek uprzątać chodniki, wzdłuż ich posesji, z błota, lodu, śniegu i innych zanieczyszczeń. Nie można jednak dodatkowo nakazać im np. posypywania tych chodników piaskiem.
Kompetencje rady
W orzecznictwie podkreśla się, że rada gminy musi dochować szczególnej staranności w celu należytego wypełnienia udzielonej jej delegacji ustawowej. W przypadku upoważnienia o charakterze obligatoryjnym, rada powinna wypełnić to upoważnienie w całości (określić wszystkie kwestie przekazane do jej kompetencji). Nie może jednak wykraczać poza udzieloną jej delegację. W regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie nie wolno zamieszczać regulacji wykraczających poza zagadnienia określone w art. 4 ust. 2 u.c.p. (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 9 stycznia 2015 r., sygn. II SA/Gl 1151/14, Wspólnota 2015/3/53). Niedopuszczalne jest powtarzanie w regulaminie przepisów zamieszczonych w różnych ustawach, czy aktach wykonawczych bądź dostosowywanie ich w celu objaśnienia ułatwiającego stosowanie regulaminu (wyrok WSA z w Gdańsku z 11 maja 2011 r., sygn. II SA/Gd 244/11, LEX nr 795646). Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 u.c.p. za właściciela uznaje się podmiot, który włada nieruchomością, czyli wyodrębnionym gruntem i związanym z nim trwale budynkiem, na podstawie prawa własności, współwłasności, wieczystego użytkowania, zarządu lub użytkowania, czy też ewentualnie na podstawie stosunku obligacyjnego (wyrok WSA w Gliwicach z 14 czerwca 2016 r., sygn. I SA/Gl 269/16, LEX nr 2077633). W rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Mazowieckiego z 29 stycznia 2013 r. (znak LEX-R.4131.63.2012.MN, Dz.Urz. woj. mazow. z 2013 r. poz. 2823) zwrócono uwagę, że pojęcie chodnika, którego dotyczy obowiązek usuwania zanieczyszczeń przez właścicieli nieruchomości, zostało zdefiniowane w art. 5 ust. 1 pkt 4 u.c.p. i w definicji tej nie mieszczą się podwórza, przejścia, czy bramy. W przypadku placu przeznaczonego wyłącznie do ruchu pieszego, obowiązek uprzątania całego placu spoczywa na wszystkich właścicielach nieruchomości położonych przy placu: każdego w zakresie pasa gruntu takiej samej szerokości, przylegającego do jego nieruchomości (wyrok Sądu Najwyższego z 19 lutego 2010 r., sygn. IV CSK 369/09, LEX nr 678017).
Bez podstawy prawnej
Niezgodne z prawem byłoby np. ustalenie przez radę, że właściciele nieruchomości powinni uprzątnąć błoto, śnieg i lód niezwłocznie, gdyż w art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. b) u.c.p. nie przewidziano określenia częstotliwości wykonywania tych obowiązków (wyrok WSA w Poznaniu z 9 października 2013 r., sygn. IV SA/Po 741/13, LEX nr 1382988). Rada nie może także wprowadzić zakazu zgarniania śniegu, lodu, błota, czy innych zanieczyszczeń z chodnika na jezdnię i do wpustów kanalizacyjnych (rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z 1 lutego 2013 r., znak PN.4131.105.2013, Dz.Urz. woj. warmi. z 2013 r. poz. 647).
Na podstawie art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. b) u.c.p. nie można nakazać właścicielom nieruchomości usuwania bądź ograniczania śliskości chodników (wyrok WSA w Gliwicach z 9 stycznia 2015 r., sygn. II SA/Gl 1151/14, Wspólnota 2015/3/53). Rada nie jest uprawniona do nałożenia na nich obowiązku posypywania chodnika piaskiem, czy innym środkiem zmniejszającym ryzyko pośliźnięcia się i upadku (wyrok WSA w Poznaniu z 10 grudnia 2014 r., sygn. IV SA/Po 746/14, Dz.Urz. woj. wielk. z 2015 poz. 1497).
W ramach omawianej delegacji nie mieści się także uprawnienie rady do nałożenia na właścicieli nieruchomości obowiązku usuwania nawisów śnieżnych i sopli z dachów i gzymsów. Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy nie może wprowadzać obowiązku uprzątania przez właściciela nieruchomości śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości nie służących do użytku publicznego. Za taką strefę nie można uznać dachów i gzymsów - nawet jeśli miałyby wystawać nad powszechnie dostępnymi ciągami komunikacyjnymi (wyrok WSA w Łodzi z 13 sierpnia 2015 r., sygn. II SA/Łd 515/15, LEX nr 1793725). Nałożenie na właścicieli nieruchomości obowiązku usuwania z połaci dachowych warstw zalegającego śniegu i lodu, jak również usuwania nawisów z okapów, rynien i innych części nieruchomości niezwłocznie po opadach i w miarę potrzeb jest niezgodne z prawem (rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Świętokrzyskiego z 4 grudnia 2012 r., znak PNK.I.4130.110.2012, Dz.Urz. woj. święt. z 2012 r. poz. 3665).
Nie oznacza to, że właściciel nie ma obowiązku usuwania sopli i nawisów śnieżnych z dachów i gzymsów budynków znajdujących się na jego nieruchomości. Ponosi on odpowiedzialność prawną za szkodę wyrządzoną przez upadek sopli lub nawisów. Rada nie może jednak unormować tych kwestii w regulaminie (por. np. wyrok WSA w Gliwicach z 14 sierpnia 2014 r., sygn. II SA/Gl 482/14, LEX nr 1513325).
