Tusk figurant, Kutz z lojalką

Publikacja katalogów to efekt ustawy lustracyjnej, która nakazuje Instytutowi ujawnienie materiałów dotyczących osób publicznych. Do tej pory przedstawiono dane m.in. europosłów, sędziów Trybunału Konstytucyjnego, prezesa i wiceprezesów Najwyższej Izby Kontroli.

Donald Tusk figuruje w spisie jako osoba rozpracowywana przez SB. Podejrzewano go o „uczestnictwo w tajnej organizacji o charakterze antypaństwowym”.

W katalogach zachowała się notatka dotycząca ministra sprawiedliwości. Według niej w 1985 roku Zbigniew Ćwiąkalski był kandydatem na tajnego współpracownika. Minister już wcześniej twierdził, że nie współpracował z SB, gdy prof. Władysław Mącior sugerował, iż miał zbyt bliskie związki ze służbami specjalnymi PRL.

Stosunkowo dużo zapisów zachowało się na temat Kazimierza Kutza. Wynika z nich, że przed opuszczeniem miejsca internowania 21 grudnia 1981 r. podpisał tzw. lojalkę. Kutz zaprzecza i twierdzi, że zobowiązał się tylko do przestrzegania przepisów administracyjnych.

Opublikowano także obszerny materiał dotyczący byłej wicepremier i minister finansów Zyty Gilowskiej. Figuruje w nich jako tajny współpracownik o pseudonimie Beata. To te same dokumenty, które badał sąd rozpatrujący sprawę jej domniemanej współpracy z SB. Uznał wówczas, że nie była agentem i złożyła prawdziwe oświadczenie lustracyjne. Wczoraj nie udało nam się skontaktować z byłą wicepremier.

Zarejestrowany jako TW „Pawlik” przez Wojskową Służbę Wewnętrzną był Zbigniew Pawłowicz, senator PO. – Jako oficer wojska wyjeżdżający na Bliski Wschód miałem kontakty z kontrwywiadem wojskowym. Kontakty z WSW miałem również z racji funkcji, które pełniłem – mówi Pawłowicz.

Jako kandydata na tajnego współpracownika MO zarejestrowała w 1974 r. posła PSL Eugeniusza Kłopotka. Rok później został przerejestrowany na kontakt operacyjny ps. Dawid. W rozmowie z „Rz” Kłopotek twierdzi, że pamięta dwa spotkania z oficerem SB. – Oficer sugerował, żebym zaczął informować go o nastrojach na uczelni. Jednoznacznie zakończyłem wówczas jakiekolwiek kontakty z SB – zaznacza.

Inny poseł PSL Mirosław Pawlak został także zarejestrowany najpierw jako kandydat na TW w 1985 r. Niecały rok potem został pozyskany jako TW „Bil”. Materiały z jego współpracy zniszczono ze względu na „znikomą wartość operacyjną”. – O niczym nie wiedziałem. Nie próbowano mnie nawet podchodzić – mówi Pawlak, który, jak sam wykazuje w życiorysie, przez krótki czas pracował w milicji. – Nie podobało mi się jednak tam i odszedłem – mówi.

Eugeniusz Czykwin, poseł LiD, jest rekordzistą, jeśli chodzi o liczbę złożonych oświadczeń lustracyjnych. Złożył ich już pięć oraz wygrał proces z MSW po tym, kiedy jego nazwisko znalazło się na tzw. liście Macierewicza. W ujawnionych katalogach IPN widnieje jako tajny współpracownik „Wilhelm”.

– Widziałem swoją teczkę. Gdyby był cień możliwości, że byłem TW, już dawno byłbym pozbawiony mandatu – komentuje poseł. ?

Jak czytać katalogi IPN

? Figurant – osoba sprawdzana, kontrolowana lub rozpracowywana w ramach sprawy operacyjnej, tzw. SOR.

? Kandydat na tajnego współpracownika [KTW] – taką kategorię nadawano osobie, którą chciano zwerbować do pracy agenturalnej. W przypadku pozytywnego werbunku stawała się TW.

? Kontakt operacyjny [KO] – jedna z kategorii tajnej i świadomej współpracy o uproszczonych procedurach związanych z pozyskaniem i prowadzeniem „źródła” (w latach 70. i 80. często stosowana wobec członków PZPR).

? Kwestionariusz ewidencyjny [KE] – niższa kategoria sprawy operacyjnej polegającej na inwigilacji.

? Tajny współpracownik [TW] – podstawowa kategoria tajnej i świadomej współpracy w latach 1957 – 1990.

? Sprawa operacyjnego rozpracowania [SOR] – kategoria sprawy operacyjnej polegająca na intensywnej inwigilacji osoby lub grupy osób.