Polska otrzyma nowe tomy akt katyńskich

[i]Korespondencja z Moskwy[/i]

23 września w Prokuraturze Generalnej Federacji Rosyjskiej odbędzie się przekazanie kopii materiałów śledztwa dotyczącego rozstrzelania obywateli polskich w Katyniu – poinformowała wczoraj dziennikarzy służba prasowa rosyjskiej prokuratury. Według informacji PAP dokumenty zostaną przekazane przedstawicielowi Polski przez zastępcę prokuratora generalnego Rosji Aleksandra Zwiagincewa.

Rosyjska instytucja nie precyzuje, o jakie dokumenty chodzi, wiadomo tylko, że przekazanie odbędzie się w ramach realizacji polskiego wniosku o pomoc prawną.

Polska czeka na ujawnienie akt śledztwa katyńskiego od 2004 roku, kiedy umorzono śledztwo Głównej Prokuratury Wojskowej w sprawie Katynia, a następnie utajniono postanowienie o jego umorzeniu oraz większość materiałów postępowania (116 ze 183 tomów). Strona rosyjska, powołując się na tajemnicę państwową, odmawiała przedstawienia treści postanowienia i zdjęcia z akt klauzul tajności. Sądy konsekwentnie odmawiały także rehabilitacji ofiar zbrodni.

Zmiana nastąpiła wiosną tego roku. Dmitrij Miedwiediew, który przyjechał do Krakowa na pogrzeb Lecha i Marii Kaczyńskich, zadeklarował gotowość do ujawnienia dokumentów katyńskich. 9 maja, podczas wizyty pełniącego wówczas obowiązki prezydenta RP Bronisława Komorowskiego w rosyjskiej stolicy, Miedwiediew przekazał mu 67 nieutajnionych tomów akt śledztwa.

Rosyjski prezydent w czasie spotkania na Kremlu obiecał Komorowskiemu, że nie zamierza na tym poprzestać i że prace nad odtajnieniem kolejnych dokumentów będą kontynuowane. Miał także obiecać, iż strona rosyjska postara się znaleźć sposób, by rehabilitować ofiary Katynia.

Jednak od maja w sprawie dokumentów panowała cisza. Co więcej, w tym samym czasie w moskiewskim sądzie miejskim toczyła się dziwna gra, mająca na celu ustalenie, która instytucja w rzeczywistości stała za utajnieniem akt katyńskich w grudniu 2004 roku: GPW czy Komisja Międzyresortowa ds. Ochrony Tajemnicy Państwowej. Udało się to w końcu ustalić w miniony wtorek, jednak sąd zakazał stronom podawania tego do publicznej informacji.

Choć nie wiadomo, co kryje owe 20 tomów, Sławomir Dębski, pełnomocnik ds. utworzenia centrum polsko-rosyjskiego dialogu i porozumienia, uznał informację o nowych dokumentach za dobrą wiadomość. – Każde przekazanie, zwłaszcza jeśli miałoby się okazać, że są to materiały nam nieznane, to pozytywny krok – powiedział Dębski „Rz”.

Na początku września w Polsce gościł rosyjski minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow. W trakcie rozmów poruszano także temat dalszego odtajniania akt śledztwa.

– Ławrow mówił wówczas, że trwają prace i Polsce będą przekazane kolejne tomy. Może to jest spełnienie tamtej obietnicy – utrzymuje Dębski. Przypomina jednocześnie, że dla rozwiązania problemu Katynia w relacjach polsko-rosyjskich konieczne jest spełnienie dwóch warunków. – Pierwszy to pełna jawność, czyli przekazanie Polsce wszystkich co do jednego dokumentów. Drugi to rehabilitacja ofiar zbrodni NKWD – podsumowuje.

– To dobrze, że są przekazywane kolejne dokumenty – mówi w rozmowie z „Rz” także Nikita Pietrow, historyk stowarzyszenia Memoriał. – Jest jednak dziwne, że postanowienie o umorzeniu śledztwa katyńskiego jest cały czas tajne, a dochodzi do przekazywania poszczególnych dokumentów śledztwa – podkreśla Pietrow.