Do kluczowego spotkania dojdzie w piątek rano.

– Planujemy rozmowy prezydentów Rosji i Ukrainy Władimira Putina i Petra Poroszenki, do których przyłączą się kanclerz Niemiec Angela Merkel, prezydent Francji Francois Hollande, premier Wielkiej Brytanii David Cameron oraz ja sam – ogłosił w czwartek w południe szef włoskiego rządu Matteo Renzi. Putin nie rozmawiał w cztery oczy z zachodnimi przywódcami od czerwca.

Rozmowy będą prowadzone przy okazji szczytu Europa?–Azja (ASEM) w stolicy Lombardii, w którym biorą udział przywódcy 51 państw, w tym Ewa Kopacz. Udział polskiej premier w kluczowym spotkaniu z rosyjskim prezydentem nie był jednak planowany, choć nasz kraj od wielu lat najmocniej ze wszystkich państw Wspólnoty angażuje się w pomoc dla Kijowa.

Tajemnica rozmowy ?z Renzim

– Tak nie powinno być, w przyszłości musimy to zmienić – przyznaje „Rz" Andrij Deszczyca, były szef ukraińskiej dyplomacji, a wkrótce ambasador Ukrainy w Polsce. Podkreśla jednak: – W przygotowaniach szczytu w Mediolanie nie brałem udziału, więc nie wiem, w jaki sposób ustalono, kto będzie brał udział w rozmowach z Putinem.

„Rz" dowiedziała się z polskich źródeł dyplomatycznych, że Kopacz starała się w czwartek o spotkanie z Renzim, aby go przekonać do włączenia Polski do rozmów z Putinem. Nie wiadomo jednak, czy ta inicjatywa skończy się powodzeniem.

– Nic nie wiem o takiej rozmowie – mówiły późnym popołudniem naszej gazecie włoskie źródła dyplomatyczne.

Na wykluczeniu przedstawiciela naszego kraju zależy Kremlowi. Moskwa uważa, że to Polska stoi za kryzysem na Ukrainie, bo wraz ze Szwecją wylansowała program Partnerstwa Wschodniego. A później szef naszej dyplomacji Radosław Sikorski i premier Donald Tusk najmocniej naciskali na wprowadzenie surowych sankcji wobec Rosji za aneksję Krymu i okupację Donbasu. Kopacz co prawda złagodziła to stanowisko, ale i tak Rosjanie obawiają się, że udział polskiej premier może utrudnić korzystne dla Putina rozwiązanie ukraińskiego sporu.

– Polska wcale nie zajmuje radykalnego stanowiska podczas tego kryzysu. Po prostu znacznie lepiej niż państwa zachodnie zna rosyjskie realia. Wykluczenie polskiej delegacji z negocjacji z Moskwą to błąd – mówiła trzy dni temu w trakcie konferencji zorganizowanej przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej Viola von Cramon, ekspertka ds. polityki wschodniej w niemieckiej Partii Zielonych.

Próbą złagodzenia sporu ma być zorganizowanie w listopadzie pierwszego od wielu miesięcy szczytu Trójkąta Weimarskiego z udziałem szefów dyplomacji Polski, Francji i Niemiec.

Piątkowe rozmowy Putina, Poroszenki i zachodnich przywódców mogą się okazać przełomowe dla rozwiązania kryzysu ukraińskiego, bo obu stronom zależy na porozumieniu.

– Będziemy rozmawiać o wznowieniu dostaw gazu dla Ukrainy, a także o planie pokojowym – zapowiada Angela Merkel.

Gaz i pokój w Donbasie

Po części z powodu zachodnich sankcji rosyjska gospodarka przeżywa coraz większe trudności, a wartość rubla gwałtownie spada. Rosja traci także na spadku kursu ropy. Przed przyjazdem do Mediolanu Putin zaapelował więc o zniesienie restrykcji. W ramach gestu dobrej woli wydał także rozkaz wycofania z terenów przy granicy z Ukrainą 17 tys. rosyjskich żołnierzy.

Ale i Zachodowi zależy na porozumieniu, bo Unii grozi trzecia w ostatnich sześciu latach recesja. Trudności gospodarcze Wspólnoty mogą się pogłębić, jeśli Moskwa nie wznowi dostaw gazu dla Ukrainy i Kijów zacznie podbierać surowiec przeznaczony dla zachodnich odbiorców. Tak było w 2009 r., kiedy Moskwa zakręciła na dwa tygodnie kurek także dla europejskich klientów.

– Spotkanie w Mediolanie doprowadzi do przełomu w sprawie sporu o dostawy gazu. Rosja wznowi dostawy w zamian za uregulowanie przez Ukrainę symbolicznej części długu – powiedział Agencji Reutera kijowski politolog Michaił Pogrebinski. Optymistą w tej sprawie był też komisarz ds. energii UE Guenther Oettinger.

Trudniej o porozumienie w sprawie trwałego pokoju w Donbasie. Poroszenko, który we wtorek rozmawiał przez telefon z Putinem, powiedział, że rozmowy w tej sprawie „będą trudne". Ale i on jest skłonny do ugody przed wyborami do Rady Najwyższej 26 października, choć Kreml będzie się zapewne domagał bezterminowego odłożenia wejścia w życie umowy stowarzyszeniowej z Unią i – szerzej – integracji Ukrainy z Zachodem.

Na razie nie ma natomiast mowy o zniesieniu przez Unię sankcji wobec Rosji.

– Warunki do tego nie zostały spełnione – powiedział w poniedziałek w Warszawie Thomas Bagger, szef działu planowania w niemieckim MSZ. I dodał: – W żadnym razie nie podejmiemy takiej decyzji bez zgody Kijowa.