Cicha, dziwnie milcząca dziewczynka

Relacja Elżbiety Marii Ceysinger

Publikacja: 16.09.2008 15:57

Maria Ludwika Chądzyńska urodziła się w roku 1900 w Petersburgu. Pochodziła z polskiej rodziny ziemiańskiej osiadłej na kresach północno-wschodniej Rzeczypospolitej.

(…) Wybuch II wojny światowej zastał ją w Czarnym Borze pod Wilnem. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej, w listopadzie 1941 r., przeniosła się z rodziną z Wilna do zajętego przez Niemców majątku w Jasiewiczyznie na Białorusi. [Wtedy też spotkała po raz pierwszy] sześcioletnią dziewczynkę Esterę (Tecię) Kagan. „Jesienią 1941 r. postanowiłam przewieźć rodzinę do Parafinowa –wspominała. – (…) Czekałam na załadowanie wozu w (…) dużym, ale opuszczonym mieszkaniu – dziwnie tu było pusto. W jednym z pokoi na otomanie siedziała mała dziewczynka w ciemnej sukience lila… cicha i jakaś dziwnie milcząca”. Dziecko wyprowadził z getta – „przez bramę przy ulicy Niemieckiej” – Ludwik Słotwiński, właściciel trzech majątków ziemskich na Białorusi. (…)

Tecią opiekował się przez kilka miesięcy Ludwik Słotwiński, ale w 1942 r. zastrzelili go partyzanci radzieccy. (…) Estera Kagan znalazła się pod stałą opieką Marii i Leona Czarnockich. Odtąd w ich domu było sześcioro dzieci: trzech synów, dwie siostrzenice Marii Czarnockiej (córki jej siostry Antoniny Chądzyńskiej-Cypryszewskiej, którą w grudniu 1939 r. zamordowali komuniści radzieccy w więzieniu w Stanisławowie) oraz wychowanica Estera Kagan.

Rok 1944 był dla Marii Ludwiki tragiczny. [W lipcu] komando wycofujących się na zachód wojsk niemieckich całkowicie spaliło dwór i budynki gospodarcze Jasiewszczyzny. [W czerwcu] 1944 r. dwaj jej synowie: Zenon i Jan, żołnierze AK, zostali internowani w Miednikach podczas dokonanej przez NKWD likwidacji okręgów wileńskiego i nowogródzkiego AK. Wywiezieni pod Moskwę do Kaługi pracowali przy wyrębie lasu. [Sama] Maria Ludwika została zatrzymana przez NKWD [późną jesienią 1944 r.] w tzw. kotle (…) przy ul. Zakrętowej w Wilnie i (…) w więzieniu na Łukiszkach (gdzie) bez sądu i wyroku przetrzymywano ją do 4 marca 1945 r. Wyszła z więzienia ze znacznym ubytkiem zdrowia.

W marcu 1946 r. w kościele św. Jana w Wilnie odbył się chrzest Estery (Teci) Kagan, która odtąd nosiła imię i nazwisko: Teresa Maria Sadowska; jej chrzestnymi rodzicami byli Maria Ludwika Czarnocka i Jerzy Czarnocki.6 maja 1946 r. Maria Ludwika wyjechała z Wileńszczyzny (…) razem z mężem, synem Jerzym, gospodynią Antoniną Dzierzgo i wychowanicą Teresą Marią Sadowską. Zamieszkała w Warszawie. W 1946 r. zaczęła pracować jako (…) opiekunka społeczna (…).

Studiowała socjologię na Uniwersytecie Warszawskim: w 1952 r. nie zaliczyła seminarium z marksizmu i nie dopuszczono jej do egzaminów końcowych. (…) Na początku lat 50. pracowała w Instytucie Higieny Psychicznej, ale straciła tę pracę, kiedy odmówiła podpisania listu z życzeniami imieninowymi dla Józefa Stalina.

W latach 1958 – 1960 uczyła religii w Szkole Podstawowej nr 85 im. B. Juareza przy ul. Narbutta 14. Przez wiele lat bezpłatnie prowadziła bibliotekę parafialną w kościele św. Szczepana przy ul. Narbutta. (…) Zmarła 27 marca 1983 r.

[Jej wychowanica] Teresa Maria Sadowska ukończyła w 1952 r. Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Licealnego im. N. Żmichowskiej. W latach 1952 – 1953 studiowała fizykę na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego. W 1954 r. wyszła za mąż za Jerzego Korpińskiego, który wkrótce umarł. Z tego małżeństwa urodził się syn Adam. Ponownie wyszła za mąż, za p. Możdżyńskiego, i znów została wdową; z drugiego małżeństwa urodziła się córka Ewa. (…)

Teresa Maria Sadowska zmarła w 2006 r. w Warszawie. Jest pochowana na Powązkach.

Maria Ludwika Chądzyńska urodziła się w roku 1900 w Petersburgu. Pochodziła z polskiej rodziny ziemiańskiej osiadłej na kresach północno-wschodniej Rzeczypospolitej.

(…) Wybuch II wojny światowej zastał ją w Czarnym Borze pod Wilnem. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej, w listopadzie 1941 r., przeniosła się z rodziną z Wilna do zajętego przez Niemców majątku w Jasiewiczyznie na Białorusi. [Wtedy też spotkała po raz pierwszy] sześcioletnią dziewczynkę Esterę (Tecię) Kagan. „Jesienią 1941 r. postanowiłam przewieźć rodzinę do Parafinowa –wspominała. – (…) Czekałam na załadowanie wozu w (…) dużym, ale opuszczonym mieszkaniu – dziwnie tu było pusto. W jednym z pokoi na otomanie siedziała mała dziewczynka w ciemnej sukience lila… cicha i jakaś dziwnie milcząca”. Dziecko wyprowadził z getta – „przez bramę przy ulicy Niemieckiej” – Ludwik Słotwiński, właściciel trzech majątków ziemskich na Białorusi. (…)

Wydarzenia
Bezczeszczono zwłoki w lasach katyńskich
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Materiał Promocyjny
GoWork.pl - praca to nie wszystko, co ma nam do zaoferowania!
Wydarzenia
100 sztafet w Biegu po Nowe Życie ponownie dla donacji i transplantacji! 25. edycja pod patronatem honorowym Ministra Zdrowia Izabeli Leszczyny.
Wydarzenia
Marzyłem, aby nie przegrać
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Materiał Promocyjny
4 letnie festiwale dla fanów elektro i rapu - musisz tam być!