Ankieta "Rzeczpospolitej": Marek Czarnecki (Polska Razem, okręg nr 5, Mazowsze)

1. Przyszłość integracji. Czy Unia Europejska powinna pozostać dalej związkiem państw, zmierzać w kierunku federalizacji, czy też stawać się w dłuższej perspektywie superpaństwem?

W Polsce istnieje silne przywiązanie do idei państwa narodowego i tradycyjnie ujmowanej istoty demokracji. Również takie kraje jak Wielka Brytania, Francja, Holandia czy Dania przeciwne są federalizacji. Idea federalizacji Unii Europejskiej opiera się przede wszystkim na strachu wobec państwa narodowego. Federalizacja ma być receptą na zagrożenia konfliktami w Europie, jednakże obecnie jest niemożliwa z uwagi na różnorodność państw europejskich, mających własną kulturę, odrębne języki, długotrwałą historię niezależnego bytu państwowego. Federalizacja Europy oznaczałaby w praktyce powiększenie wpływów najsilniejszych państw, takich jak Niemcy i Francja, co byłoby niekorzystne dla słabych państw. Trwała współpraca międzyrządowa państw narodowych jest najlepszym rozwiązaniem z punktu widzenia interesów Polski. Obecny poziom integracji europejskiej stanowi społecznie akceptowalne maksimum.

2. Euro. Kiedy i na jakich warunkach Polska powinna przystąpić do Unii Walutowej i przyjąć Euro?

Zagadnienie wejścia Polski do strefy euro jest od kilku lat punktem sporu w naszym kraju. Uważam, że kwestia celowości wejścia Polski do strefy euro powinna być rozstrzygnięta na podstawie realnego rachunku kosztów i korzyści. Błędem było, iż w trakcie negocjacji akcesyjnych Polska nie ubiegała się o uchylenie obowiązku wejścia do strefy euro. Polski rząd uczynił wejście do strefy euro celem samym w sobie, bez oglądania się na konsekwencje dla polskiej gospodarki. Obecny kryzys w strefie euro w dużym stopniu spowodowany jest przez wspólną walutę, która doprowadziła do utraty konkurencyjności krajów południa Europy względem państw północnych w szczególności Niemiec. Wejście Polski do strefy euro oznaczałoby utratę autonomii w prowadzeniu niezależnej polityki pieniężnej, ryzyko wzrostu cen, inflacji oraz pogorszenie konkurencyjności polskiej gospodarki. Poważnym zagrożeniem byłby również spadek siły nabywczej, wynagrodzeń i emerytur oraz wzrost cen. W sytuacji gdy 60 % polskiego społeczeństwa nie popiera decyzji o przyjęciu Euro, Polska nie powinna wchodzić do Unii Walutowej w najbliższej przyszłości.

3. Unia Bankowa. Czy, kiedy i na jakich warunkach Polska powinna wejść do Unii Bankowej?

Idea Unii Bankowej budzi więcej zastrzeżeń niż nadziei na zapewnienie stabilności finansowej w strefie euro. Unia bankowa w proponowanym kształcie nie przynosi wymiernych korzyści z uwagi na fakt, iż Polska ma dobrze zorganizowany nadzór bankowy, niewielkie aktywa bankowe oraz dług publiczny poniżej 60 % PKB. Ponadto Polska musiałaby ponosić wysokie koszty wynikające z wpłat do EBC. Dla Polski ważniejszą kwestią od przystąpienia do unii bankowej jest dalsze wzmocnienie krajowego nadzoru nad rynkiem finansowym Polski oraz zabezpieczenie sektora finansowego przed skutkami kryzysu w strefie euro. Polski sektor bankowy, poza jednym bankiem, znajduje się w posiadaniu podmiotów zagranicznych, co przybliża Polskę bardziej do krajów neokolonialnych, niż do UE. Obecnie nie istnieją żadne mocne argumenty przemawiające za przystąpieniem do Unii Bankowej, natomiast zadaniem Rządu powinno być wzmocnienie polskiego sektora bankowego, a nie jego dalsze osłabianie poprzez sprzedaż pakietów akcji ostatniego polskiego banku (Bank PKO BP).

4. Polityka energetyczna i klimatyczna. Co ważniejsze: środowisko czy gospodarka. Jakie powinny być polskie priorytety w sprawie bezpieczeństwa energetycznego i wspólnej polityki energetycznej UE. Czy Europa powinna być bardziej niezależna energetycznie – jak to osiągnąć. Czy Unia Europejska powinna iść w kierunku dalszego zaostrzenia prawa ochrony środowiska, bez względu na koszty jakie poniosą państwa/ przedsiębiorcy?

Pierwsze pytanie – środowisko czy gospodarka – jest pytaniem retorycznym, bowiem dla Polski i dla Świata nie powinna istnieć taka alternatywa. Nie do zaakceptowania dla Europy jest chiński model rozwoju polegający na prymacie gospodarki nad środowiskiem. Z drugiej strony ochrona środowiska nie może doprowadzić do absurdów ekonomicznych i stworzenia z Europy skansenu gospodarczego. Polskim priorytetem w sprawie bezpieczeństwa energetycznego powinno być dążenie do stworzenia wspólnej, solidarnej polityki energetycznej UE, a także zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii oraz rozwój odnawialnych źródeł energii. Odkryte w Polsce złoża gazu łupkowego powinny zasilić nie tylko Polskę, ale także europejską gospodarkę, co uczyni Polskę i Europę bardziej niezależną. Dalsze zaostrzenie prawa ochrony środowiska, bez względu na koszty jakie poniosą państwa i przedsiębiorstwa wymagałoby olbrzymich nakładów finansowych z uwagi na to, iż polski sektor energetyczny jest przestarzały. W tej sytuacji jedynym rozwiązaniem jest zwiększenie na ten cel środków z budżetu unijnego.

5. Unia gospodarcza. Jak daleko powinna sięgać współpraca gospodarcza. Czy powinno dojść do harmonizacji podatkowej i budżetowej w ramach państw członkowskich UE?

Harmonizacja podatkowa i budżetowa w obszarze UE budzi wiele emocji, wynikających z niechęci do utraty suwerenności. Utrzymanie autonomii w tych krajach jest warunkiem realizacji celów społecznych i gospodarczych. Do zaakceptowania byłaby harmonizacja podatkowa rozumiana jako wyeliminowanie tych różnic, których usunięcie jest istotą dla połączenia gospodarki krajów UE. Przeciwny jestem natomiast ujednoliceniu systemu podatkowego, gdyż jego wprowadzenie doprowadziłoby do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu gospodarki krajów UE, a w konsekwencji wywołało opór społeczny.

6. Wspólny rynek i swoboda przepływu osób. Jakie wysiłki należy podjąć na rzecz wzmocnienia wspólnego rynku w UE? Jak przeciwdziałać coraz silniej pojawiającym się w UE tendencjom do ograniczenia jednej z fundamentalnych zasad UE – swobodnego przepływu osób?

Wspólny rynek jest podstawą funkcjonowania UE, stąd też należy dążyć do znoszenia zbędnych ograniczeń. Polska powinna zdecydowanie występować przeciwko ograniczeniom w przepływie osób pojawiających się w najbogatszych krajach UE. Z negatywnym stanowiskiem Polski powinny spotkać się ograniczenia wprowadzone np. przez W. Brytanię w zakresie dostępu do pomocy społecznej. Z drugiej strony nie do zaakceptowania jest nadużywanie zasady swobody przepływu obywateli, polegające na zawieraniu małżeństw dla pozoru, czy też niezgodne z prawem korzystanie z systemu zabezpieczeń społecznych.

7. Polityka rolna. Czy należy utrzymać na obecnym poziomie pomoc dla rolnictwa w krajach UE? Czy UE powinna rozważyć inną alokację tych środków np. na rozwój  innowacyjnej gospodarki.

Poziom pomocy dla rolnictwa w krajach UE należy utrzymać na obecnym poziomie, gdyż rolnictwo jest i powinno być ważnym działem gospodarki. Należy wszystko uczynić, aby Polscy rolnicy otrzymywali dopłaty do hektara ziemi na poziomie rolników niemieckich czy francuskich. Proponowane przez Prawo i Sprawiedliwość przeznaczenie pomocy finansowej na rolnictwo na rzecz stworzenia unijnych sił zbrojnych byłoby katastrofalne dla polskich rolników. Utrzymanie pomocy dla rolnictwa na dotychczasowym poziomie nie musi oznaczać zmniejszenia lub ograniczenia środków na rozwój innowacyjnej gospodarki.

8. Budżet UE. Jak duży budżet powinna mieć Unia Europejska. Jeśli większy niż dziś, to proszę wskazać źródła dochodów (podatek europejski, podatek od transakcji finansowych, większy udział w dochodach podatkowych państw UE?). Czy powinien powstać osobny budżet strefy Euro.

Wielkość budżety UE zależne jest od sytuacji gospodarczej państw członkowskich, gdyż oparty jest on głównie na składkach państw. UE nie posiada systemu dochodów własnych budżetu w postaci podatku europejskiego, czy też podatku od transakcji finansowych. W przypadku państw członkowskich UE w tym także Polski większy budżet UE oznacza zwiększenie składki członkowskiej, co dla Polski było by znacznym obciążeniem. Inwestycje w latach 2014-2020 będą finansowane na poziomie 85 %, co oznacza konieczność wydatków dla odbiorców funduszy na poziomie 15 %, co uwzględniając gigantyczne zadłużenie Polski oznacza dalsze zwiększenie długu publicznego. Osobny budżet strefy Euro byłby potwierdzeniem podziału Europy i doprowadziłby do uszczuplenia puli pieniędzy dla całej Unii.

9. Rozszerzenie UE. Czy opowiada się Pan/Pani za rozszerzeniem UE na nowe kraje (jeśli tak to jakie? np. Ukrainę, Mołdowę, Gruzję, Turcję), nawet kosztem zmniejszenia funduszy strukturalnych dla  Polski w przyszłości.

W interesie Polski ze względu na jej geopolityczne położenie jest rozszerzenie Unii na wschód, dlatego opowiadam się za stopniowym rozszerzaniem UE na nowe kraje, w pierwszej kolejności Gruzję i Mołdawię, a w dalszej perspektywie Ukrainę. Ograniczenie funduszy strukturalnych dla Polski po roku 2020, jak również poważne różnice kulturowe w przypadku Turcji oznaczają konieczność odłożenia w czasie możliwości przystąpienia tego kraju do UE. UE wypracowała szereg instrumentów pozwalających takim krajom jak m.in. Turcja na ścisłą współpracę z krajami UE, bez konieczności pełnego członkostwa.

10. Polityka wschodnia i polityka obronna. Jakie powinny być polskie priorytety w sprawie wspólnej polityki wschodniej Unii Europejskiej. Jakimi instrumentami powinno się posługiwać państwa i/lub Unia Europejska w celu wzmocnienia możliwości obronnych Polski i Unii.

W interesie Polski powinno być doprowadzenie do integracji gospodarki Gruzji i Mołdawii z UE w najbliższym czasie, a w dalszej perspektywie Ukrainy. Już obecnie Polska powinna ściślej współpracować z tymi krajami, gdyż tylko stabilna sytuacja gospodarcza w szczególności Ukrainy jest w stanie zapewnić nam poczucie bezpieczeństwa. Wzmocnione możliwości obronnych Unii i Polski powinno polegać na wzmacnianiu współpracy w ramach NATO. Zbędnym wydaje się powoływanie sił zbrojnych na poziomie europejskim, bo to oznaczałoby całkowitą hegemonię Niemiec.

11. Polityka demograficzna. Jaka powinna być odpowiedź państwa i instytucji UE na pogarszającą się sytuację demograficzną Polski. Obecnie UE nie ma kompetencji w tej dziedzinie? Czy powinno się to zmienić czy pozostawić na poziomie krajowym?

Problemy demograficzne są konsekwentnie ignorowane przez kolejne rządy z uwagi na fakt, iż katastrofalne skutki będą odczuwalne w przyszłości. Największym problemem demograficznym Polski jest szybkie starzenie się naszego społeczeństwa. Rodzina stanowi dla Polaków jedną z najważniejszych wartości, a obecna polityka rządu prowadzi do sytuacji, w której młodzi ludzie boją się zakładać rodziny, bo nie wiedzą czy będą w stanie ją utrzymać. Pieniądze na taką politykę w budżecie się znajdują, tylko marnowane są na gigantyczną biurokrację. Dlatego odpowiedzią Państwa na pogarszającą się sytuację demograficzną powinno być wprowadzenie: powszechnego urlopu macierzyńskiego obejmującego również kobiety pracujące na umowach cywilno – prawnych, studentki i bezrobotne, bonów wychowawczych na dziecko oraz progresywnych ulg podatkowych na dzieci. Kolejnym problemem jest niewydolny system emerytalny. Wyzwolenie energii społecznej byłoby możliwe dzięki obniżeniu składek na ZUS dla osób o najniższych dochodach, a także ułatwienie powrotu młodych ludzi z zagranicy, co będzie możliwe jedynie wtedy gdy nastąpią w Polsce pozytywne przemiany, a nie polityka „ciepłej wody w kranie". Najlepszym rozwiązaniem dla Polski byłoby wprowadzenie emerytury obywatelskiej. W obecnej sytuacji demograficznej, niezbędne jest także zatrudnianie ludzi starszych, poprzez stosowanie elastycznych form pracy.