Reklama

Urodzenie przez surogatkę nie może blokować transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia

Precedensowy wyrok NSA w sprawie wpisania do polskich rejestrów zagranicznego aktu urodzenia dziecka bez danych matki.

Publikacja: 25.10.2018 14:55

Urodzenie przez surogatkę nie może blokować transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia

Foto: Adobe Stock

W rzeczywistości matką była surogatka, czyli kobieta, która wedle złożonego oświadczenia zgodziła się na implementację w drodze in vitro zarodków od zleceniodawcy. A także na urodzenie dziecka w wyniku tego zabiegu oraz na zrzeczenie się wszelkich praw do dziecka. Potwierdzał to hinduski akt urodzenia, który zawierał jedynie imię i nazwisko ojca. W danych matki wpisano: „imię i nazwisko matki nieznane". Ojcu dziecka, obywatelowi polskiemu zamieszkałemu za granicą zależało jednak, ażeby również dziecko miało polski paszport, pozwalający swobodnie podróżować po krajach UE.

Czytaj także: Trybunał: dziecko nielegalnie zamówione u surogatki, można odebrać nabywcom

Złożył więc wniosek do Urzędu Stanu Cywilnego Warszawy o przeniesienie hinduskiego aktu urodzenia do polskiego rejestru stanu cywilnego w drodze transkrypcji. W ten oto sposób polskie urzędy, a następnie sądy, zostały wciągnięte w orbitę spraw znanych dotychczas głównie z zagranicznych przekazów.

Przepisy Prawa o aktach stanu cywilnego przewidują jednak, że kierownik USC odmawia dokonania transkrypcji, jeżeli byłaby ona sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP.

Kierownik USC stwierdził, że transkrypcja aktu urodzenia nie zawierającego danych matki, naruszałaby podstawowe zasady porządku prawnego w RP, i wydał odmowną decyzję. Potwierdził ją wojewoda, zaznaczając, że wszelkie umowy cywilnoprawne o surogację są w Polsce bezskuteczne, a zgodnie z polskim prawem ustalenie ojcostwa uzależnione jest od uprzedniego ustalenia macierzyństwa. Hinduski akt urodzenia nie jest więc aktem urodzenia w rozumieniu polskiego prawa.

Reklama
Reklama

Takie też stanowisko podtrzymał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Hinduski akt urodzenia zawiera jedynie imię i nazwisko ojca. Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Prawa o aktach stanu cywilnego nie przewidują możliwości sporządzenia aktu urodzenia, który nie zawierałby danych matki. Nie ma też w tych przepisach instytucji „matki zastępczej", ani umów o „zastępcze macierzyństwo". Przyjmuje się natomiast, że taka umowa, jako sprzeczna z zasadami współżycia, jest nieważna.

Ojciec małoletniego zaskarżył ten wyrok do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Podważał twierdzenie, że wpisanie hinduskiego aktu urodzenia do rejestru stanu cywilnego byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP. Podkreślił, że ów akt spełniał wszystkie wymogi formalne, a jego wpis do rejestru nie byłby sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP. W 2015 r. weszła bowiem w życie ustawa o leczeniu niepłodności, która uregulowała stan prawny i pochodzenie dziecka, które urodziło się w następstwie procedury in vitro i medycznie wspomaganej prokreacji.

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zarówno wyrok WSA, jak i poprzedzające decyzje. Uzasadniając wyrok, wyszedł poza przepisy polskiego prawa, i sięgnął do konwencji międzynarodowych, głównie do konwencji o prawach dziecka oraz do konwencji o ochronie praw człowieka. Nadrzędną zasadę polskiego systemu prawa rodzinnego stanowi bowiem nakaz ochrony dobra dziecka — przypomniał. Zdaniem NSA. nie wyjaśniono w przekonujący sposób, dlaczego transkrypcja hinduskiego aktu urodzenia miałaby być sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP w sytuacji, gdy przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego regulują stan prawny i pochodzenie dziecka, które urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji. Skoro hinduski akt urodzenia stwierdza, że dane matki są nieznane, to taki właśnie zapis należałoby umieścić w polskim akcie urodzenia, bądź w ogóle tę rubrykę pominąć — stwierdził sąd. Przypomniał także, iż zagraniczne dokumenty urzędowe, w tym akty stanu cywilnego, mają moc dowodową na równi z polskimi dokumentami urzędowymi. A zgodnie z przepisami ustawy-Prawo o aktach stanu cywilnego, transkrypcja dokumentu stanu cywilnego jest obligatoryjna, jeżeli obywatel polski ubiega się o polski dokument tożsamości.

Wyrok ( sygn. II OSK 2129) obrazujący, że również polskie sądy mogą być wciągnięte w orbitę spraw, znanych w Polsce dotychczas jedynie z zagranicznych przekazów, jest prawomocny. A ponieważ przy ponownym rozpoznaniu sprawy trzeba będzie uwzględnić oceną prawną i wskazania NSA, wiele przemawia za tym, że będzie ona załatwiona po myśli wnioskodawcy.

Zawody prawnicze
Notariusze zwalniają pracowników i zamykają kancelarie
Spadki i darowizny
Czy darowizna sprzed lat liczy się do spadku? Jak wpływa na zachowek?
Internet i prawo autorskie
Masłowska zarzuca Englert wykorzystanie „kanapek z hajsem”. Prawnicy nie mają wątpliwości
Prawo karne
Małgorzata Manowska reaguje na decyzję prokuratury ws. Gizeli Jagielskiej
Nieruchomości
Co ze słupami na prywatnych działkach po wyroku TK? Prawnik wyjaśnia
Materiał Promocyjny
Lojalność, która naprawdę się opłaca. Skorzystaj z Circle K extra
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama