Rada gminy została wezwana przez wojewodę do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu wójta. Zdaniem wojewody, wójt naruszył przepisy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej (poprzez członkostwo w radzie nadzorczej spółki). Rada gminy nie podzieliła jednak stanowiska wojewody i podjęła uchwałę odmawiającą stwierdzenia wygaśnięcia mandatu wójta. Czy, po podjęciu przez nią tej uchwały, wojewoda może wydać w tym zakresie zarządzenie zastępcze?
W orzecznictwie przyjmuje się, że przysługuje mu takie uprawnienie. Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (dalej u.d.g.), wójt (burmistrz, prezydent miasta) musi stosować się do zakazów wynikających z art. 4 tej ustawy. Zasadą jest m.in, że nie może być członkiem rady nadzorczej spółki prawa handlowego (por. art. 4 pkt 1, ale także art. 6 ust. 1 u.d.g.).
Naruszenie tego zakazu powoduje wygaśnięcie mandatu wójta (art. 5 ust. 1 pkt 3 u.d.g.). Taki skutek (wygaśnięcie mandatu) w razie naruszenia ustawowego zakazu łączenia funkcji wójta z wykonywaniem innej funkcji lub prowadzenia działalności gospodarczej przewidziano także w art. 492 § 1 pkt 5 kodeksu wyborczego (dalej k.w.).
Wygaśnięcie mandatu wójta powinno zostać stwierdzone przez radę gminy, w drodze uchwały, w terminie miesiąca od dnia wystąpienia przyczyny wygaśnięcia (art. 492 § 2 k.w.). Jeżeli wójt wykonywał zakazaną funkcję lub prowadził działalność gospodarczą przed dniem wyboru, to ma obowiązek zrzeczenia się tej funkcji lub zaprzestania działalności w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania. W razie niezrzeczenia się funkcji lub niezaprzestania działalności przez wójta w tym 3-miesięcznym terminie, rada powinna stwierdzić wygaśnięcie mandatu, w drodze uchwały, w terminie miesiąca od upływu tego terminu (art. 492 § 4-5 k.w.).
Czytaj też:
Czy jest termin, w którym wojewoda musi wydać zarządzenie zastępcze?
W myśl art. 98a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.), w razie niestwierdzenia wygaśnięcia mandatu wójta przez radę gminy, wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi, wojewoda wzywa radę do podjęcia odpowiedniej uchwały w terminie 30 dni. W przypadku bezskutecznego upływu tego 30-dniowego terminu, wojewoda, po powiadomieniu ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wydaje zarządzenie zastępcze (art. 98a ust. 2 u.s.g.). W orzecznictwie przyjmuje się, że pojęcie „bezskutecznego upływu terminu", z którym wiąże się uprawnienie do wydania zarządzenia zastępczego przez wojewodę, należy rozumieć jako upływ terminu do wydania przez właściwy organ gminy aktu o treści żądanej przez wojewodę, czyli w omawianym przypadku uchwały rady stwierdzającej wygaśnięcie mandatu wójta. Podkreśla się, że art. 98a u.s.g. określa skutki zarówno klasycznej bezczynności rady, która nie podejmuje w wymaganym zakresie żadnej uchwały, jak i sytuacji, gdy rada podejmuje co prawda uchwałę, ale niezgodną z wezwaniem wojewody (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 lipca 2011 r., sygn. II OSK 823/11, LEX nr 852731). Tylko uchwała rady stwierdzająca wygaśnięcie mandatu wójta wykluczyłaby kompetencje wojewody do wydania zarządzenia zastępczego (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 22 czerwca 2017 r., sygn. II SA/Po 821/16, LEX nr 2378220).
—Anna Puszkarska, radca prawny
To już IV edycja kongresu dla liderów świata finansów
podstawa prawna: art. 2 pkt 6, art. 4, art. 5 ust. 1 pkt 3, art. 6 ust. 1, art. 9 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1393)
podstawa prawna: art. 492 § 1 pkt 5, § 2 i § 4-5 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 754 ze zm.)
podstawa prawna: art. 98a ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 994 ze zm.)
