Modernizacja się opłaca

Do roku 2023 zostanie zmodernizowanych blisko 9 tys. kilometrów torów, miliardowe wydatki przeznaczane są na modernizację i zakupy taboru. Zmieniają się także dworce kolejowe. Podniosą standard obsługi podróżnych, będą nie tylko wygodniejsze dla pasażerów, ale bardziej dopasowane do potrzeb miejscowych społeczności, lepiej zintegrowane z lokalną komunikacją, bardziej ekologiczne. Są na to pieniądze, jakimi do tej pory kolej nie dysponowała.

1,5 miliarda złotych do dyspozycji

– PKP SA realizuje inwestycje na niespotykaną wcześniej skalę – podkreśla Krzysztof Mamiński, prezes PKP SA. Program Inwestycji Dworcowych na lata 2016–2023 jest pierwszym tak dużym tego rodzaju przedsięwzięciem w historii polskiej kolei. W ciągu kilku lat spółka zamierza zmodernizować lub odbudować ok. 200 dworców w całym kraju. Wartość programu szacowana jest na ok. 1,5 mld zł.

Dwie trzecie wydatków pokryją fundusze unijne z programów: Polska Wschodnia, Infrastruktura i Środowisko, Regionalnych Programów Operacyjnych. 25 proc. nakładów sfinansuje budżet państwa, resztę stanowić będą środki własne PKP.

– Program Inwestycji Dworcowych ma na celu przede wszystkim poprawę jakości obsługi podróżnych z mniejszych miejscowości, pomijanych we wcześniejszych planach inwestycyjnych. Oczywiście obejmuje on także obiekty w dużych ośrodkach, np. dworzec w Kielcach i Gdańsk Główny – mówi prezes Mamiński.

Tylko w 2018 r. do użytku oddano dworce: Jawor, Strzelin, Poznań Główny (Dworzec Zachodni), Poznań Garbary, Żarów, Siechnice, Święta Katarzyna, Smardzów Wrocławski. Rok wcześniej – Olsztyn Zachodni i Miechów.

Obecnie na różnym etapie zaawansowania realizowanych jest ok. 160 projektów inwestycyjnych. Wkrótce ma być ogłoszona lista kolejnych 100 dworców przeznaczonych do modernizacji. Blisko miesiąc temu Centrum Unijnych Projektów Transportowych i PKP podpisały siedem umów o wartości 605 mln zł na modernizację i budowę 59 obiektów. W pierwszej kolejności mają być remontowane dworce wzdłuż tras, gdzie jest prowadzona lub już przeprowadzono modernizację linii kolejowych.

Jednym z głównych założeń Programu Inwestycji Dworcowych jest dostosowywanie dworców do potrzeb wszystkich grup podróżnych, w tym osób o ograniczonej mobilności. W nowych i zmodernizowanych obiektach są windy, pochylnie, tablice multisensoryczne i ścieżki prowadzące dla osób niewidomych i niedowidzących, są także oznaczenia w alfabecie Braille'a. Podróżni mający trudności z poruszaniem się mogą korzystać z pomocy pracowników ochrony dworców w ramach tzw. usługi asysty.

Innowacje i oszczędności

W programie postawiono także na wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań oraz ekologię. Przykładem Innowacyjne Dworce Systemowe. Ten autorski projekt PKP SA zakłada budowę parterowych budynków z ekologicznymi rozwiązaniami. W obecnej unijnej perspektywie finansowej ma stanąć ok. 40 takich dworców. Będą tańsze z uwagi na ujednolicenie projektów i krótszy czas budowy. Prace budowlane – dzięki prostej konstrukcji dworców – mogą trwać nawet o kilkanaście tygodni mniej w porównaniu ze standardową modernizacją. Niskie będą koszty utrzymania tych obiektów m.in. dzięki zasilaniu oświetlenia instalacjami fotowoltaicznymi lub solarno-fotowoltaicznymi, które będą także podgrzewać wodę, odzyskiwaniu wody deszczowej i wentylacji odzyskującej ciepło.

Kolejnym innowacyjnym rozwiązaniem jest zastosowanie na modernizowanych dworcach systemu inteligentnego zarządzania budynkiem. Integruje on instalacje wentylacji, klimatyzacji, węzłów ciepła, zasilania, oświetlenia, fotowoltaiki, mediów (liczniki energii, wody, ciepła) oraz schodów ruchomych. Pozwala to na zwiększenie efektywności eksploatacyjnej dworców.

Krokiem w przyszłość jest utworzenie przy niektórych dworcach stacji do ładowania samochodów elektrycznych. Takie stacje powstały już przy dworcach Katowice, Katowice Ligota, Gliwice i Częstochowa. W przyszłości będą mogły stanowić bazę dla usługi e-carsharingu, umożliwiając pasażerowi wypożyczenie lub pozostawienie samochodu elektrycznego.

Wyzwaniem staje się efektywna gospodarka posiadanymi nieruchomościami. PKP są największym właścicielem w Polsce; ponad 101 tys. nieruchomości gruntowych o łącznej powierzchni ponad 95 tys. ha, położonych w 364 powiatach. Część gruntów jest atrakcyjnie zlokalizowana: w centrach miast, z dobrym skomunikowaniem.

PKP SA zmieniła podejście do zarządzania gruntami. Zamiast wyprzedawać nieruchomości, jak to miało miejsce jeszcze kilka lat temu, spółka skupia się na długoterminowych korzyściach, m.in. poprzez wynajem gruntów lub ich komercyjne zagospodarowanie.

Zamierza też uczestniczyć w projektach deweloperskich. Taka strategia pozwala na osiąganie zysków w dłuższym okresie, a nie jednorazowo. Obecnie rozpatrywane tereny z potencjałem do wykorzystania na tego rodzaju projekty liczą łącznie ponad 220 ha.

Grunty pod mieszkania i bazy logistyczne

Część posiadanych przez kolej gruntów nadaje się pod budownictwo mieszkaniowe. PKP SA współpracuje z operatorami rządowego programu Mieszkanie+. Ponad jedna czwarta wszystkich nieruchomości w programie Mieszkanie+ ma powstać na gruntach PKP. Kolejowe grunty mogą być także wykorzystane przez branżę transportu, spedycji i logistyki.

Szczególnie atrakcyjne tereny znajdują się m.in. w Łodzi, Szczecinie, Gliwicach, Kutnie, Zduńskiej Woli, we Wrocławiu oraz w pobliżu kolejowych przejść na wschodniej granicy. PKP wyznaczyła ponad 120 miejsc na terenie całego kraju, gdzie można rozwinąć usługową infrastrukturę logistyczną. Grunty te obejmują 1160 działek o łącznej powierzchni ponad 1150 ha. W najlepszych lokalizacjach planowana jest budowa centrów logistycznych, multimodalnych terminali przeładunkowych oraz tzw. railportów – punktów koncentracji przeładunków i innych usług logistycznych.

Spółka podpisała listy intencyjne o współpracy w rozwijaniu działalności logistycznej m.in. z Portem Gdynia, władzami Rybnika i Konina oraz z Wielkopolskim Centrum Logistycznym. W maju 2018 r. zawarto porozumienie z dziesięcioma operatorami logistycznymi. Zakłada ono wzajemne wsparcie dla tworzenia łańcuchów logistycznych na kierunkach wschód-zachód, północ-południe Europy oraz z Azji do Europy. Przewiduje też wspólne projekty inwestycyjne i biznesowe. W sierpniu 2018 r. do porozumienia dołączyło sześć kolejnych firm.

Takie działania będą mieć pozytywny wpływ na gospodarkę kraju, ale mają także poprawiać finanse kolei. W 2016 r. Grupa PKP wypracowała zysk w wysokości 600 mln zł. – Mam nadzieję, że rok 2018 zakończy się wynikiem nie gorszym, a na pewno przyniesie ponad pół miliarda złotych na plusie. Jestem również przekonany, że kolejne lata pozwolą postawić cel zbliżenia się do miliarda złotych zysku netto – twierdzi prezes Mamiński.