Autorytet z wieloma wyrokami

Died Chasan, tak naprawdę  Asłan Raszidowicz Usojan, wychodził 16 stycznia z moskiewskiej restauracji Staryj Faeton, gdy ktoś zaczął do niego strzelać ze snajperskiego karabinu. Błyskawicznie wezwano pogotowie, które zawiozło go do szpitala, ale było za późno. Wkrótce zmarł. Jego zdjęcie – z wyglądu przypominał trochę byłego sekretarza generalnego partii komunistycznej Leonida Breżniewa – obiegło wszystkie rosyjskie media. O tym, jak ważną był osobą, świadczy fakt, że na miejsce strzelaniny natychmiast przyjechał generał-major policji Oleg Baranow.

Bo zmarły był jednym z kluczowych „autorytetów kryminalnych", jak w byłym ZSRR mówi się na najważniejszych przestępców, przywódców zorganizowanych grup przestępczych (szczególną odmianą „autorytetu" jest „wor w zakonie", „honorowy złodziej", odpowiednik „ojca chrzestnego" w mafii). Asłan Usojan do takich należał. Urodził się w 1937 r. w Tbilisi, z pochodzenia był Kurdem. Wielokrotnie siedział w więzieniach; gdy miał 19 lat, skazano go na półtora roku za kratami. W 1959 r. dostał pięć lat, a w 1966 r. – trzy. W latach 70.–80. został przestępczym przywódcą Gruzji, a potem południa Rosji. Kontrolował nielegalny hazard, handel narkotykami i bronią, a nawet wydobycie cennych kopalin.

Państwo rosyjskie dosłownie zrosło się z silnymi strukturami przestępczymi

Pod koniec lat 90. stał się najważniejszym chyba „kryminalnym autorytetem" całej Rosji. Wyszedł zwycięsko z kolejnych wojen klanowych. A jednak przeciwnicy go dopadli. Wersji przyczyn jego zgonu jest co najmniej kilka; najpoważniejsza mówi, że morderstwo „zamówili" jego przeciwnicy ze świata przestępczego (za co najmniej milion dolarów!).

Tak czy inaczej, Died Chasan ma już następcę; jest nim Dmitrij Czanturia pseudonim Miron. Ciekawe, że choć mowa o przestępcach, groźnych kryminalistach, to zmiana na stanowisku „głównego autorytetu kryminalnego" Rosji dyskutowana jest jak zmiana w składzie rządu, a przynajmniej szefa jakiejś autonomicznej republiki. Bo świat przestępczy w tym kraju jest po trochu takim państwem w państwie, swoistą autonomiczną republiką Rosji.

Po śmierci Chasana w rosyjskiej sieci krążyło zdjęcie prezydenta Władimira Putina w towarzystwie mężczyzny bardzo podobnego do zamordowanego. Rzecznik prezydenta Dmitrij Pieskow dowodził, że to na pewno nie Asłan. – Przecież to zupełnie inny mężczyzna – twierdził. Oficjalne informacje głosiły, że obok Putina został uwieczniony były deputowany Jednej Rosji Wiktor Usacziow. On sam tego nie potwierdził. A cała afera wokół rzekomego zdjęcia Putina z Diedem Chasanem wiele mówi o dzisiejszej Rosji.

Były szef rosyjskiego Interpolu generał-major w stanie spoczynku Władimir Owczinski cytowany przez portal Klaipeda1945.org mówił, że państwo rosyjskie dosłownie zrosło się ze strukturami przestępczymi, a zorganizowane grupy, powstałe jeszcze w czasach ZSRR, stały się po prostu bardziej profesjonalne. – Nowych bandytów wyróżnia to, że wcześniej, w latach 80. czy 90., w ich szeregach nie było tylu ludzi ze struktur władzy – mówił Owczinski.

Zabójstwo króla rosyjskiej mafii

Jak podkreśla, dawne grupy przestępcze są zastępowane przez klany, na czele których stoją właśnie „autorytety kryminalne". Owczinski uważa, że porażką rosyjskich władz w walce z przestępczością zorganizowaną była likwidacja w 2008 r. instytucji, które zajmowały się wyłącznie tą sprawą. – W efekcie tej nieprzemyślanej decyzji straciliśmy wielu profesjonalistów. Zostało utraconych lub zniszczonych wiele materiałów dowodowych. Bez kontroli pozostało ponad 80 tysięcy członków należących do różnych grup przestępczych – mówił.

– Na początku lat 90., gdy rozpadał się Związek Radziecki, grupy przestępcze walczyły o podział sfer wpływów w Rosji. Ten podział się zakończył, a kryminalne struktury właściwie zalegalizowały swoją działalność. Zabójstwo Dieda Chasana może jednak oznaczać, że nie wszystkie problemy środowisk kryminalnych zostały rozwiązane – mówi „Rz" moskiewski politolog Grigorij Trofimczuk. – Rosjanie zaczynają być czujni. Powstają pytania, czy podział stref wpływów nie zacznie się od nowa. Poza tym ludzi bulwersuje otoczka medialna towarzysząca zabójstwu Chasana, nadmiar poświęcanej mu uwagi i komentarze w stylu, czy nie powinien zostać pochowany pod murami Kremla. Sytuacja doszła do absurdu – dodaje Trofimczuk. Jego zdaniem działania grup przestępczych w Rosji można porównać do „nieuleczalnej choroby, która zagraża bezpieczeństwu rosyjskiej gospodarki".