Ten cyniczny Zachód, czyli powrót Ahmadineżada

Mahmud Ahmadineżad, prezydent Iranu w latach 2005-2013, był jednym z najbardziej rozpoznawalnych polityków na świecie. Zapewnił to sobie ostrymi wystąpieniami przeciwko Stanom Zjednoczonym czy Izraelowi („każdy kto go uznaje, spłonie w ogniu wściekłości muzułmańskich narodów"). Program atomowy, który Iran prowadził w jego czasach, wpędził kraj w izolację. A w niesprzyjających okolicznościach mógł też doprowadzić do wojny.

Na trzy lata ten ultrakonserwatywny polityk zniknął z pola widzenia. I nagle wrócił na scenę polityczną. Od kilku tygodni pojawia się publicznie, a na spotkania z nim, na dalekiej prowincji, przychodzą setki zwolenników. 59-letni Ahmadineżad podważa na nich porozumienie, które Iran pod wodzą umiarkowanego prezydenta Hasana Rouhaniego zawarł w styczniu z Zachodem (zniesienie sankcji w zamian za ograniczenie programu atomowego).

- Zachód chce mieć monopol na energię jądrową, która jest przecież dobra dla środowiska – mówi na spotkaniach były prezydent. Zachód generalnie jest cyniczny - „hoduje zarazki w laboratoriach, by potem biednym krajom sprzedawać szczepionki".

Skąd ta nagła aktywność Ahmadineżada? Chce wystartować w wyborach w czerwcu 2017 roku – podejrzewa część ekspertów. On sam jest oszczędny w słowach. - Zobaczymy w przyszłym roku – uciął spekulacje.

- Nie jest nawet pewne, czy on ma szansę wystartować, czy zostałby dopuszczony do wyborów. Na dodatek, gdy pojawiły się pogłoski o możliwym powrocie Ahmadineżada część konserwatystów, teoretycznie bliskich mu, ogłosiła, że nie uzyska niezbędnego poparcia Rady Strażników. Chodzi o korupcję w jego rządzie – mówi „Rzeczpospolitej" Mariam Mirza, irańska dziennikarka i feministka pracująca w perskiej sekcji Deutsche Welle.

- Ahmadineżad na pewno chce wrócić. Ale to nie on podejmuje decyzje. Zależy to od najwyższego przywódcy Alego Chamenei. A on próbuje zachować równowagę między konserwatystami a reformatorami, by zachować autorytet. Przed Ahmadineżadem był umiarkowany Chatami, a teraz Rouhani. To są wszystko marionetki – podkreśla w rozmowie z „Rzeczpospolitą" Josi Melman, izraelski publicysta, współautor książki o Ahmadineżadzie pt. „Nuklearny sfinks".

Hasan Rouhani zaraz po wygraniu wyborów w 2013 roku zabrał się za poprawianie wizerunku Republiki Islamskiej na Zachodzie. I doprowadził do porozumienia. W kolejce po miliardowe kontrakty z krajem, który ma wielkie zasoby ropy i gazu, a za czasów Ahmadineżada nie mógł ich należycie wykorzystać, zaraz ustawiły się koncerny z Francji, Niemiec, Włoch i USA. Ale korzyści z otwarcia na razie nie odczuwają zwykli Irańczycy.

- Społeczeństwo wciąż jednak myśli tak: sankcje zniesione, dlaczego zatem nie żyć lepiej. Przed Rouhanim wielkie wyzwanie uzdrowienia gospodarki. Jeżeli mu się nie powiedzie, szanse konserwatystów rosną – dodaje Mariam Mirza.

Rouhani wykonał wiele gestów wobec świata zachodniego. Ale nie odwołał na przykład wymyślonego w epoce Ahmadineżada międzynarodowego konkursu karykatur Holokaustu. Kolejny rozpoczął się w sobotę.

Skrytykował to Ronald Lauder, szef Światowego Kongresu Żydów. Jak można wierzyć w zmianę w Iranie, powiedział, skoro nadal się podważa Holokaust. Szef irańskiego MSZ zapewniał jednak w rozmowie z „New Yorkerem", że władze nie mają z konkursem nic wspólnego, „zajmuje się nim organizacja pozarządowa".

W Izraelu, jak dowodzą badania opinii publicznej, Iran wciąż uznawany jest za główne zagrożenie, większe niż tzw. Państwo Islamskie. Rząd Beniamina Netanjahu nie wierzy, że kraj ten na dobre zrezygnował z bomby atomowej i przypisywanych Ahmadineżadowi planów wymazania Izraela z mapy.