Brisard: Kolejne zamachy nie do uniknięcia

"Rzeczpospolita": Prezydent Hollande przedłużył stan wyjątkowy, zmobilizował armię, nawet rezerwistów. Zapobiegnie kolejnym zamachom?

Jean-Charles Brisard: Bardzo w to wątpię. Francja stanęła przed ogromnej skali zagrożeniem, setki dżihadystów wróciło z Syrii i Iraku, mają dodatkowo we Francji tysiące sympatyków. I to zjawisko tylko przybiera na sile. Służby obawiają się zamachów, które spowodują jeszcze więcej ofiar, z użyciem nowego typu materiałów wybuchowych umieszczonych na przykład w samochodach pułapkach. To wyścig terrorystów i policji na śmierć i życie.

Zamachowcy mogą użyć biologicznej, chemicznej czy nawet atomowej broni masowego rażenia?

Tego akurat się nie obawiam. Używanie takiej broni jest bardzo trudne, a zarazem ryzykowne. Wymaga długich przygotowań, co znacznie zwiększa możliwość wykrycia.

W ciągu półtora roku dżihadyści przeprowadzili trzy wielkie zamachy we Francji. Czemu nie celują w inny kraj?

Z trzech powodów. Po pierwsze, we Francji żyje bardzo duża wspólnota muzułmańska. Po wtóre, toczy się tu fundamentalna debata na temat granic państwa laickiego, definicji Republiki. Po trzecie, Francja prowadzi operacje wojskowe przeciwko dżihadystom w Afganistanie, Mali, krajach Sahelu, Syrii i Iraku.

Jeśli Francja wycofa się z Bliskiego Wschodu, islamiści jej odpuszczą?

To jest drzewo, które skrywa las. Tym lasem są dżihadyści, którzy działają w samej Francji. W każdej chwili mogą przeprowadzić atak. Zlikwidowanie tego zagrożenia zajmuje dużo czasu.

Państwo Islamskie jest w Syrii i Iraku w odwrocie. Może więc przerzuca działania do Francji?

Nie ma tu bezpośredniego związku. Daesz przygotowuje zamachy we Francji od 2013 r., to nie jest nowe zjawisko. Działalność koalicji na Bliskim Wschodzie może przyspieszyć przystąpienie terrorystów do ataku, ale powód ich działania jest znacznie głębszy. Ataki zaczęły się od momentu powstania Państwa Islamskiego, bo jego strategia jest podwójna: w krajach islamu ustanowić kalifat, a jednocześnie zastraszyć Zachód, przede wszystkim Europę.

Jak to możliwe, że samotny zamachowiec, bez większych środków, mógł spowodować tyle ofiar w Nicei?

Plan Mohameda Lahouaieja Bouhlela nie był nowy. Został wymyślony w 2010 r. przez Al-Kaidę i powtórzony w 2014 r. przez Państwo Islamskie. Wówczas również wykorzystano pojazdy jako taran do zabijania ludzi. Nowa w Nicei była skala zniszczeń. Zamachowcowi sprzyjał niezwykły zbieg okoliczności, ale głównie wykorzystał luki w zabezpieczeniu Promenady Anglików.

Jakie luki?

To był przecież 14 lipca, święto narodowe, obok Pól Elizejskich jedno z najbardziej symbolicznych miejsc w kraju. Terroryści musieli mieć je na oku. Ciężarówka nie miała prawa się tu przebić. To bardzo niepokojące.

Czym tłumaczyć takie niedopatrzenie?

Służby bezpieczeństwa śledzą ludzi, którzy się już zradykalizowali, tych, którzy nawiązali kontakt z siatkami terrorystów. Ale zagrożenie jest znacznie szersze, bo profil psychologiczny sprawców zamachów jest za każdym razem odmienny i wykracza poza sylwetkę dżihadysty. Niestety, wielu z nich wymyka się spod radarów francuskiej policji. Postawiono na zabezpieczenie miejsc publicznych, taki jest sens planów Vigipirate i Sentinelle. Ale to nie wystarcza i nie może wystarczyć, tym bardziej że armia jest u kresu sił. Władze przedłużają tylko rozwiązania, które i tak okazały się nieskuteczne. Trzeba działać u źródła, podjąć znacznie szerszą obserwację potencjalnych sprawców.

W jaki sposób?