Tablica, a nie pomnik w Berlinie

– Nie było nigdy żadnych ustaleń dotyczących budowy w Berlinie pomnika „Solidarności” – przekonywał wczoraj szef Bundestagu Norbert Lammert. Po spotkaniu z marszałkiem Sejmu Bronisławem Komorowskim zapowiedział, że w najbliższym czasie w sąsiedztwie siedziby Bundestagu pojawi się tablica informująca o wkładzie „Solidarności” w obalenie komunizmu, muru berlińskiego i zjednoczenie Niemiec.

– O tablicy mówił prezydent Lech Kaczyński w czasie swej wizyty w Bundestagu – tłumaczył Norbert Lammert. Jednak we wrześniu ubiegłego roku sam mówił o planach budowy pomnika składającego się z fragmentów płotu Stoczni Gdańskiej czy kamienia z Westerplatte. Szczegóły rozmowy ujawnił wtedy Ludwik Dorn, który się z nim spotkał.

– To strona niemiecka wyraża chęć upamiętnienia tych wydarzeń i mogę jedynie wyrazić nadzieję, że zrobi to w sposób korzystny dla relacji polsko-niemieckich – powiedział wczoraj Komorowski. Jest przekonany, że uwzględnione zostaną „ustne ustalenia”. Wczoraj w Berlinie ustalono, że druga tablica stanie w Krzyżowej na Dolnym Śląsku, gdzie doszło do historycznego spotkania premiera Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Helmuta Kohla i gdzie niemiecki gość dowiedział się o obaleniu muru berlińskiego w listopadzie 1989 roku.

W fasadzie Reichstagu (siedziba Bundestagu) znajduje się już tablica informująca o wdzięczności Niemiec za otwarcie przez Węgry granicy z Austrią latem 1989 r. Umożliwiło to tysiącom uciekinierów z NRD przedostanie się do RFN. Wkład „Solidarności” w zjednoczenie Niemiec jest jednak nieporównywalnie większy, co rodziło oczekiwania, że właściwą formą upamiętnienia byłby pomnik.

Szefowie obu parlamentów nie mieli problemów w porozumieniu się co do polsko-niemieckich spotkań w Krzyżowej. Jesienią tego roku polscy i niemieccy parlamentarzyści mają rozpocząć pierwszą rundę dialogu w byłym majątku Jamesa von Moltke, który dokonał zamachu na Hitlera. Mieści się tam międzynarodowy ośrodek spotkań.

Według wcześniejszych uzgodnień Krzyżowa miała być miejscem polsko-niemieckiego dialogu historycznego, odciążając bieżącą politykę od sporów dotyczących przeszłości. Nowa koncepcja zakłada, że tematyka spotkań w Krzyżowej będzie zorientowana na przyszłość.

Marszałek Komorowski znalazł bez trudu wspólny język z szefem niemieckiej dyplomacji Frankiem-Walterem Steinmeierem nawet w tak trudnej sprawie jak gazociąg północny. – Nie zmieniamy ocen dotyczących braku finansowego uzasadnienia budowy gazociągu po dnie Bałtyku. Nie oznacza to jednak, że czynimy z tego problem nieprzekraczalny – powiedział Bronisław Komorowski.

We wrześniu 2007 r. rozmawiałem z przewodniczącym Bundestagu Norbertem Lammertem. Powiedział wówczas, że propozycja wmurowania tablicy upamiętniającej „Solidarność” obok istniejącej już tablicy upamiętniającej otwarcie w 1989 r. granicy przez Węgry – to za mało. Luźno rozmawialiśmy o możliwej konstrukcji pomnika, Lammert sugerował przedstawienie przewracających się kostek domina, gdzie pierwszą byłaby właśnie „Solidarność“. Potem poszliśmy obejrzeć ten fragment muru Bundestagu i chodnika przed nim. Uzgodniliśmy, że kancelarie Sejmu i Bundestagu wskażą pełnomocników, którzy omówią koncepcję artystyczną pomnika.

not. p.k.

Sprawy historii nie powinny blokować bieżącej polityki. Te dwie płaszczyzny należy oddzielić. Nie może być przy tym mowy o erozji pamięci czy relatywizacji wydarzeń historycznych, ale nie powinny one uniemożliwiać dialogu w takich sprawach, jak polityka wschodnia UE, dostawy energii czy dalsze finansowanie Unii. To sprawy niezwykle ważne dla Polski i Niemiec. Do takiego dialogu można by wykorzystać Trójkąt Weimarski, niekoniecznie na najwyższych szczeblach, ale jako forum dyskusji ekspertów i polityków. Byłoby to idealne forum do przedstawiania polskich argumentów dotyczących relacji UE z Rosją, Ukrainą czy Gruzją.

not. p.jen.