Tunezja. To wygląda jak rewolucja

Powstania w krajach arabskich najpierw doprowadziły do upadku czterech dyktatorów, a potem do wybuchu kilku wojen.

Na gruzach dawnych reżimów bardzo dobrze radzą sobie dżihadyści. Byli od paru lat aktywni i w Tunezji, gdzie pod koniec 2010 roku rozpoczęły się bunty, nazwane później arabską wiosną. Dotychczas organizowali tam zamachy na zagranicznych turystów, miejscowych polityków i mundurowych. Czy teraz próbują przeprowadzić nową rewolucję, która przekształci Tunezję w krainę chaosu, na wzór Syrii i sąsiedniej Libii? Tunezję, która jest jedynym pozytywnym porewolucyjnym przykładem w świecie arabskim, krajem demokratycznym, z wolnością słowa i rządem, w którym współpracują dawni przeciwnicy – liberałowie, przedstawiciele dawnego reżimu i islamiści.

Ahmed Abderrauf Unajes, emerytowany dyplomata, który po obaleniu dyktatora Zina al-Abidina Ben Alego był szefem MSZ w rządzie tymczasowym, właśnie za taką sterowaną z zewnątrz, prawdopodobnie przez dżihadystów, nową rewolucję uważa bunt przetaczający się przez Tunezję od zeszłej niedzieli.

– Scenariusz jest dokładnie taki sam jak pięć lat temu. Ale wszystko to jest sprowokowane i finansowane z zewnątrz, a wykonywane przez miejscowych agentów tych obcych sił. Lecz problemy społeczne, które do tego doprowadziły, są prawdziwe. Też takie same jak pięć lat temu. Brak zatrudnienia dla młodych ludzi i frustracja – mówi „Rz" Unajes, który podkreśla, że trwa śledztwo dotyczące sprawców, ale wiele już teraz wskazuje na dżihadystów, prawdopodobnie z tzw. Państwa Islamskiego. W zeszłym roku przeprowadzili trzy spektakularne zamachy, dwa na turystów – przed muzeum Bardo w Tunisie i na plaży w Susie, i jeden na autobus z funkcjonariuszami gwardii prezydenckiej w centrum stolicy. Po tym ostatnim, a doszło do niego w listopadzie, w całym kraju obowiązuje stan wyjątkowy.

Od piątku doszła do tego godzina policyjna od 20 do 5. Nowy bunt, wyglądający jak stara rewolucja, też ma męczennika. W grudniu 2010 roku symbolicznego samospalenia dokonał obwoźny sprzedawca owoców i warzyw z prowincjonalnego Sidi Buzid – Mohamed Buazizi.

Teraz symbolem jest bezrobotny Rida Jahjaui, który wszedł na słup energetyczny w Kasserine, 50 km od Sidi Buzid, i zmarł od porażenia prądem.

Jego czyn uznano za samobójstwo na znak protestu przeciwko bezrobociu absolwentów (podobnie interpretowano pięć lat wcześniej samopodpalenie Buaziziego). Rida Jahjaui zdecydował się na protest, gdy się dowiedział, że został wykreślony z listy oczekujących na zatrudnienie.

Jego pogrzeb przerodził się w demonstrację pod hasłami znanymi z czasów buntu przeciw Ben Alemu – praca, godność, wolność. Kasserine stało się terenem nocnych walk między rozwścieczoną młodzieżą a siłami porządkowymi.

– Trwały bitwy uliczne, do miasta sprowadzono czołgi. Obawiano się, że do walk włączą się terroryści ukrywający się na pobliskiej górze Szambi – opowiada mi Europejka, żona Tunezyjczyka, która przez wiele lat mieszkała w Kasserine (teraz pod Tunisem).

Niepokoje rozlały się najpierw po odległym od stolicy i wybrzeża Morza Śródziemnego interiorze przy granicy z Algierią, między innymi w kolebce tamtej rewolucji Sidi Buzid. Później protesty (już bez przemocy) dotarły do Tunisu, dokładnie według starego scenariusza.

Podobna jest też reakcja władz. W 2011 roku Ben Ali chwilę przed upadkiem (doszło do niego 14 stycznia) nagle obiecał miejsca pracy, pojawiły się konkretne propozycje z powiązanych z jego rodziną firm. Teraz koalicyjny rząd zapowiedział zatrudnienie wielu młodych ludzi w Kasserine. Bezrobocie wśród młodych absolwentów jest jednak nawet wyższe niż przed rewolucją. Na prowincji wynosi 40 proc., a w niektórych miejscach dwie trzecie młodych ludzi nie ma zatrudnienia.