PIT: czy darmowe szkolenia pielęgniarek są ich przychodem

We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny wydał precedensowe rozstrzygnięcia dotyczące opodatkowania darmowych szkoleń i kursów organizowanych przez samorząd zawodowy dla tych, którzy płacą składki i muszą stale podnosić swoje kwalifikacje.

Ciągłe doskonalenie

W tym przypadku chodziło o darmowe szkolenia oraz kursy dla pielęgniarek i położnych. A konkretnie o wywołujący wiele kontrowersji i sprzeciw środowiska pogląd fiskus, że od takiego „bonusu" trzeba płacić PIT.

Nie inaczej było w dwóch sprawach zainicjowanych wnioskami o interpretację. Z jednym wystąpiła Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Katowicach, z drugim Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych Zarząd Regionu Śląskiego w Sosnowcu. Ich wątpliwości sprowadzały się do jednego: czy uczestnictwo w kursie szkoleniowym organizowanym przez organ samorządu zawodowego i finansowanym z jego środków, ewentualnie pokrytych przez związek zawodowy, powoduje powstanie przychodu i podlega PIT?

Obie organizacje uważały, że nie. Izba podkreślała, że uczestnictwo w kursach szkoleniowych organizowanych przez organ samorządu zawodowego wiąże się z ekwiwalentem w postaci opłacania składki członkowskiej. Związek zaś tłumaczył, że pokrycie kosztów szkolenia pogłębiającego wiedzę członków, którzy również finansują jego działalność z własnych środków po opodatkowaniu.

Ta argumentacja nie przekonała fiskusa. W jego ocenie to, że ustawodawca zobligował osoby wykonujące niektóre zawody do stałego podnoszenia kwalifikacji, nie oznacza, że mają to czynić bezpłatnie. Dlatego w obu przypadkach uznał, że wartość spornych świadczeń stanowi przysporzenie majątkowe, które należy zakwalifikować jako przychód z innych źródeł. Obie sprawy trafiły na wokandę Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach.

Gliwicki WSA przyznał rację tylko izbie. Skargę związku oddalił.

Rację obu organizacjom przyznał dopiero NSA. W jego ocenie, choć wykładnia pojęcia nieodpłatnych świadczeń powinna odnosić się do konkretnych okoliczności, to w przypadku obu spornych spraw rozstrzygnięcia musiały być jednolite, ze względu na brak istotnych różnic między nimi.

Szersza perspektywa

NSA zauważył też, że pojęcie nieodpłatnych świadczeń wywoływało wiele kontrowersji, zwłaszcza w relacji pracownik–pracodawca, w których wypowiedział się już Trybunał Konstytucyjny (K 7/13). W ocenie sądu, choć wskazówki Trybunału odnoszą się do relacji pracodawca–pracownik, nie sposób ich pomijać także w sprawach dotyczących samorządów czy związków zawodowych. W tych przypadkach również zachodzi ścisła więź między tymi organizacjami a ich członkami, której nie można pomijać przy wykładni podatkowej.

Jak podkreślił sędzia NSA Jerzy Płusa, w spornym przypadku na pojęcie ekwiwalentności świadczeń należy spojrzeć szerzej. Uwzględnić, że szkolenia o różnej tematyce mieszczą się w obowiązkach wielu związków zawodowych i samorządów. W ten sposób realizują one swoje cele statutowe i nawet jeśli nie można przyporządkować konkretnych składek do danej osoby, to jednak szkolenia te przeprowadzane są ze składek.

NSA uznał, że w spornych przypadkach nie można mówić o nieodpłatnym świadczeniu, które podlega opodatkowaniu PIT. To pierwsze rozstrzygnięcia, ale mogą się przełożyć na inne korporacje. Wyroki są prawomocne.

Sygnatura akt: II FSK 1206/15; II FSK 1528/15