Do dziedzictwa niematerialnego regionu należy m.in. wysiewanie serc i krzyży na polach w okolicach Strzelec Opolskich oraz kroszonkarstwo opolskie, malowanie pisanek techniką batikową, skubanie pierza, zielarstwo i ziołolecznictwo oraz układanie kwietnych dywanów na procesje Bożego Ciała. Tradycję tę na wniosek ministra kultury w 2021 r. wpisano na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.
Kroszonkarstwo opolskie
S. Murzicz
Kroszonkarstwo opolskie.
S. Murzicz
Śląskie
Obszar województwa śląskiego jest zróżnicowany pod względem zabytków, co wynika z usytuowania na pograniczu regionów. Najstarsze zlokalizowane są w jaskiniach Jury Krakowsko-Częstochowskiej oraz na przedpolu Bramy Morawskiej. Większość zachowanych układów miejskich, ruiny zamków jurajskich czy np. klasztor cystersów w Rudach jest dziedzictwem epoki Piastów. Z wieków nowożytnych pochodzi większość z ponad 60 drewnianych kościołów.
Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach to obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Pierwsze wiadomości o górnictwie w tym rejonie pochodzą z 1136 r. i dokumentu księcia Władysława Opolskiego z 1247 r. Eksploatacja złóż wiąże się z odkryciem w 1490 r. pokładów bogatej w srebro galeny. Od połowy XVI w. Tarnowskie Góry były największym ośrodkiem górnictwa kruszcowego na Górnym Śląsku. Już w latach 80. XVIII w. stosowano tam sprowadzoną z Anglii maszynę parową.
Wyjątkowym pomnikiem historii jest zespół klasztoru oo. Paulinów na Jasnej Górze. Tradycja tego sanktuarium sięga początków istnienia klasztoru paulinów, których w 1382 r. sprowadził Władysław II Opolczyk. Książę podarował im przywieziony z Bełza na Rusi Halickiej cudowny wizerunek Matki Bożej. Pierwsza rozbudowa klasztoru nastąpiła w latach 1460–1463. Zbudowano wówczas kościół oraz kaplicę Cudownego Obrazu Najświętszej Maryi Panny.
Znajdujące się w Katowicach gmach Województwa i Sejmu Śląskiego oraz zespół katedralny są powiązane z powrotem w 1922 r. części historycznego Górnego Śląska do Polski.
Katowice, widok gmachu Województwa i Sejmu Śląskiego z lotu ptaka.
Piotr Sekuła
Katowice, widok zespołu katedralnego z lotu ptaka.
Piotr Sekuła
Osiedle robotnicze Nikiszowiec powstało w latach 1908–1912 dla pracowników kopalni Giesche, a nazwę wzięło od szybu „Nickisch”. Pierwszy blok mieszkalny oddano w 1911 r. Łącznie powstało ok. 1000 mieszkań.
Katowice Nikoszowiec, widok osiedla z lotu ptaka.
Szymon Łukasik
Katowice Nikoszowiec, Budynek dawnej gospody z charakterystyczną dekoracją mozaikową
Piotr Sekuła
Powstanie pierwszego zamku w Pszczynie poprzedziło utworzenie przypuszczalnie w XII w. grodu książęcego pośród rozlewisk rzeki Pszczynki. Prawdopodobnie w czasach panowania Heleny Korybutówny, w XV w., w miejscu tym wzniesiono zamek gotycki. Był on wielokrotnie przebudowywany po zniszczeniach w trakcie wojny 30-letniej oraz po pożarach.
Zespół zamkowy w Żywcu stanowił siedzibę najmożniejszych wówczas rodów Komorowskich, Wielowiejskich i Habsburgów.
Drewniany kościół Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w miejscowości Miasteczko Śląskie wybudowano w latach 1666–1667. To jedna z rzymskokatolickich świątyń wznoszonych na Górnym Śląsku w okresie wzrostu tendencji kontrreformacyjnych.
Zespół dawnego opactwa cystersów w Rudach zalicza się do najważniejszych obiektów sakralnych architektury gotyckiej i najcenniejszych dokonań doby baroku na obszarze historycznego Górnego Śląska.
Ewangelicko-augsburski „kościół łaski” – kościół Jezusowy w Cieszynie – należy do świątyń będących świadectwem XVIII-wiecznego odrodzenia protestantyzmu na Górnym Śląsku i w monarchii habsburskiej.
Dom Przedpogrzebowy zwany Małą Synagogą w Gliwicach jest jednym z niewielu ocalałych obiektów dziedzictwa judaistycznego Śląska.
Osiedle robotnicze w Rudzie Śląskiej z lat 1910–1922 powstało na zlecenie magnatów przemysłowych von Ballestrem dla pracowników pobliskich kopalń. W jego skład wchodzą budynki mieszkalne i gospodarcze oraz obiekty użyteczności publicznej.
Położone w północnej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej ruiny zamku Olsztyn są pozostałością jednego z najważniejszych średniowiecznych zespołów obronnych dawnej ziemi krakowskiej zabezpieczających granice kraju od strony Śląska.
Obszar Warowny Śląsk to najważniejszy system umocnień obronnych z okresu II Rzeczypospolitej, wznoszony od 1933 do 1939 r. W skład zespołu wchodzi około 200 obiektów.
Budynek historycznej elektrowni Huty Królewskiej w Chorzowie wzniesiono pod koniec XIX w. Całość mieściła siłownię zasilającą hutę w prąd do 1911 r., pobliską kopalnię Król, a także miasto Królewska Huta (dziś Chorzów). W 2021 r. w jej zaadaptowanych pomieszczeniach powstało Muzeum Hutnictwa.
Park w Świerklańcu stanowi pozostałość po zespole pałacowo-parkowym, który do połowy XX w. był własnością magnatów przemysłowych Henckel von Donnersmarcków.
Tradycyjna technika ludwisarska stosowana w ludwisarni Felczyńskich w Taciszowie należy do dziedzictwa niematerialnego Śląska. Tradycje ludwisarskie rodziny Felczyńskich sięgają XIX w.
Letnie kalendarium wydarzeń
Opolskie
15 VIII
I Opolski Etnofestiwal na Zamku w Niemodlinie
Niemodlin
W książęcym zamku Narodowy Instytut Dziedzictwa, który obchodzi 60-lecie misji wraz z gminą Niemodlin i Fundacją opiekującą się zamkiem organizują I Etnofestiwal organizuje imprezą cykliczną promującą dziedzictwo niematerialne regionu opolskiego.
Więcej informacji na stronie internetowej.
29–31 VII
XIII Festiwal Opolskich Smaków
Opole
Festiwal to kulinarne bitwy, wspólne gotowanie, konkursy na najsmaczniejsze dania i najlepsze przepisy. Organizowane są warsztaty m.in. pieczenia chleba, gotowania, stosowania ziół czy carvingu – sztuki rzeźbienia w owocach i warzywach.
Więcej informacji na stronie internetowej.
Śląskie
30 VII – 7 VIII
59. Tydzień Kultury Beskidzkiej
Wisła, Szczyrk, Żywiec, Maków Podhalański, Oświęcim, Istebna, Ujsoły, Jabłonkowo (Zaolzie)
Międzynarodowy festiwal folklorystyczny.
Więcej informacji na stronie internetowej.
12–15 VIII
Dni Koronki Koniakowskiej
Koniaków
Podczas święta koronczarek odbywają się liczne wydarzenia artystyczne, które mają na celu przybliżenie uczestnikom specyfiki koronki koniakowskiej, tradycji góralskich i beskidzkiego folkloru. Zaplanowana jest wystawa ,,Z karpackich hal do Dubaju – reminiscencje EXPO 2020’’, której towarzyszyć będą wielkoformatowe płótna pt. „Sceny pasterskie” autorstwa Antoniego Konarzewskiego.
Więcej informacji na stronie internetowej.
Więcej informacji na temat najciekawszych polskich zabytków znajdziemy na stronie internetowej.
