Ograniczenia w sprzedaży alkoholu w gminach od 9 marca 2018 r.

Nowe regulacje wejdą w życie 9 marca 2018 r., a wynikają z ustawy z 10 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych (dalej nowelizacja). Ich celem jest wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych istniejących na tle dotychczasowych przepisów oraz zapewnienie gminom lepszych narzędzi umożliwiających ograniczanie dostępności alkoholu.

Uchwalanie limitów

Art. 12 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej u.w.t.) przewiduje obecnie, że rada gminy ustala, w drodze uchwały, dla terenu gminy (miasta) liczbę punktów sprzedaży napojów zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa), przeznaczonych do spożycia poza miejscem jak i w miejscu sprzedaży. Liczba punktów sprzedaży i ich usytuowanie muszą być dostosowane do potrzeb ograniczania dostępności alkoholu, określonych w gminnym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych (art. 12 ust. 4 u.w.t.). W orzecznictwie podkreśla się, że jest to jedyne kryterium, które może mieć wpływ na ustalenie ilości przewidywanych zezwoleń na sprzedaż alkoholu. Rada ustala obecnie liczbę punktów sprzedaży w ujęciu całościowym, dotyczącym obszaru gminy (miasta), bez możliwości wprowadzania ograniczeń w zależności od rejonizacji (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 9 stycznia 2018 r., sygn. III SA/Kr 1739/16, LEX nr 2424414). Nowelizacja zwiększa jednak uprawnienia rady.

Po zmianach, rada gminy będzie ustalać maksymalną liczbę zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych na terenie gminy (miasta) odrębnie dla:

- poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych, czyli:

– do 4,5 proc. zawartości alkoholu oraz piwa,

– powyżej 4,5 proc. do 18 proc. zawartości alkoholu (z wyjątkiem piwa) oraz

– powyżej 18 proc. zawartości alkoholu,

- zezwoleń na sprzedaż alkoholu przeznaczonego do spożycia w miejscu sprzedaży oraz

- zezwoleń na sprzedaż alkoholu przeznaczonego do spożycia poza miejscem sprzedaży.

Przykład:

Obecnie rada gminy, określając liczbę punktów sprzedaży napojów alkoholowych, w ogóle nie uwzględnia w tym limicie piwa i alkoholu do 4,5 proc. Ustala tylko liczbę punktów sprzedaży napojów zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu, przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży i w miejscu sprzedaży. W uchwale nr XLVI/316/2017 Rady Gminy Jerzmanowa z 20 grudnia 2017 r. (Dz.Urz. woj. dolno. z 2017 r. poz. 5534) przyjęto, że na terenie tej gminy ustala się: 15 punktów sprzedaży napojów zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa) przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży oraz 10 punktów sprzedaży napojów zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa) przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży. Po zmianach, we wprowadzanych limitach trzeba będzie uwzględnić wszystkie rodzaje napojów alkoholowe wymienione w art. 18 ust. 3 u.w.t. Przyjęte limity nadal będą określane oddzielnie dla punktów sprzedaży alkoholu przeznaczonego do spożycia w miejscu oraz poza miejscem sprzedaży. Po wejściu w życie nowelizacji, uchwała rady gminy podjęta na podstawie dotychczasowych przepisów, pozostanie w mocy do dnia wejścia w życie nowej uchwały, ale nie dłużej niż do 9 września 2018 r.

Rada gminy będzie mogła określić maksymalną liczbę zezwoleń na sprzedaż alkoholu dla poszczególnych jednostek pomocniczych gminy (np. sołectw, dzielnic, osiedli). Jak zwrócono uwagę w uzasadnieniu nowelizacji, takie rozwiązanie będzie przydatne w sytuacji, gdy w jednej części miasta istnieje większa ilość punktów sprzedaży, co wiąże się ze wzrostem zakłóceń porządku publicznego, podczas gdy w innych częściach miasta nie ma takiego problemu.

Przykład:

Dotychczas ustalone przez radę gminy limity dotyczące punktów sprzedaży alkoholu mogły dotyczyć tylko terenu całej gminy. Po zmianach, będzie można określić maksymalną liczbę zezwoleń na sprzedaż alkoholu także dla części gminy, ale będzie to możliwe tylko w przypadku, gdy w gminie istnieją jednostki pomocnicze. Zgodnie z art. 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1875 ze zm.) gmina może, ale nie musi tworzyć jednostki pomocnicze (np. sołectwa, dzielnice, osiedla). Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy. W razie nieutworzenia w gminie jednostek pomocniczych nie będzie można podzielić jej terenu na potrzeby ustalania limitów zezwoleń na sprzedaż alkoholu. Natomiast w razie istnienia takich jednostek, przed podjęciem przez radę gminy uchwał dotyczących sprzedaży alkoholu konieczne będzie zasięgnięcie opinii jednostki pomocniczej.

Nowe przepisy przyznają także radzie uprawnienie do wprowadzenia ograniczenia w godzinach nocnej sprzedaży alkoholu przeznaczonego do spożycia poza miejscem sprzedaży. Ograniczenia te będą mogły dotyczyć sprzedaży prowadzonej między godziną 22.00 a 6.00. Przed podjęciem wskazanych wyżej uchwał rada będzie musiała zasięgnąć opinii jednostki pomocniczej gminy. Zestawienie dotychczasowych i nowych rozwiązań zawartych w art. 12 u.w.t. zostało przedstawione w tabeli.

Ważne:

Po wejściu w życie nowelizacji, dotychczasowe uchwały rad gmin ustalające liczbę punktów sprzedaży alkoholu i zasady ich usytuowania zachowają moc do dnia wejścia w życie uchwał wydanych na podstawie zmienionych przepisów u.w.t., ale nie dłużej niż do 9 września 2018 r.

Zakaz spożywania w miejscach publicznych

Obecnie, zgodnie z art. 14 ust. 2a u.w.t., zabronione jest spożywanie napojów alkoholowych na ulicach, placach i w parkach, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów. Nowelizacja rozszerza ten zakaz. Po zmianach, zabronione będzie spożywanie napojów alkoholowych w miejscu publicznym, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów.

W uzasadnieniu nowelizacji wyjaśniono, że działanie „w miejscu publicznym" to działanie podjęte w przestrzeni dostępnej dla ogółu, do której nieograniczony dostęp ma bliżej nieokreślona liczba ludzi, choćby w chwili zachowania sprawcy nie znajdował się tam nikt poza nim samym. Miejscem publicznym są np. ulica, plac, park, sklep czy obiekt użyteczności publicznej (dworzec, urząd). Miejsce publiczne służy przede wszystkim zaspokajaniu potrzeb użytkujących je osób, np. w zakresie wypoczynku, rekreacji, komunikacji. Najczęściej stanowi własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, ale może być także własnością innych podmiotów. Przez miejsce publiczne należy więc rozumieć wszelkie miejsca powszechnie dostępne.

W nowych przepisach przewidziano także, że rada gminy będzie mogła wprowadzić, w drodze uchwały, w określonym miejscu publicznym na terenie gminy odstępstwo od zakazu spożywania alkoholu, jeżeli uzna, że:

- nie będzie to miało negatywnego wpływu na odpowiednie kształtowanie polityki społecznej w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i

- nie będzie zakłócało bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Wydawanie zezwoleń

Po zmianach wprowadzonych w art. 18 u.w.t., zezwolenia na detaliczną sprzedaż alkoholu będą wydawane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) po uzyskaniu pozytywnej opinii gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych o zgodności lokalizacji punktu sprzedaży z uchwałami rady gminy dotyczącymi maksymalnej liczby zezwoleń i zasad usytuowania miejsc sprzedaży, wydawanymi zgodnie ze zmodyfikowanym art. 12 ust. 1-3 u.w.t.

W sytuacji, gdy liczba wniosków o wydanie zezwolenia będzie przewyższać maksymalną liczbę zezwoleń ustaloną uchwałą rady gminy, zezwolenie:

- w pierwszej kolejności będzie wydawane z uwzględnieniem kryterium jak największej odległości punktu, w którym ma być prowadzona sprzedaż alkoholu od najbliższego działającego punktu sprzedaży alkoholu, liczonej najkrótszą drogą dojścia ciągiem dróg publicznych, a

- w następnej kolejności – kryterium prowadzenia przez wnioskodawcę jak najmniejszej liczby punktów sprzedaży.

W zmodyfikowanym art. 181 ust. 4 u.w.t. przyjęto, że przedsiębiorcom, których działalność polega „na dostarczaniu żywności na imprezy zamknięte organizowane w czasie i miejscu wyznaczonym przez klienta, w oparciu o zawartą z nim umowę" (a nie jak dotychczas „na organizacji przyjęć"), zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych mogą być wydawane na okres do 2 lat. Chodzi tu o wyłączenie sytuacji, gdy przedsiębiorcy – zamiast występować o zezwolenia na sprzedaż alkoholu do spożycia w miejscu sprzedaży - występują o tzw. zezwolenie cateringowe na organizację przyjęć.

W zmienionym art. art. 8a ust. 3 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych przyjęto, że sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych będą mogły być prowadzone tylko przez podmioty posiadające zezwolenie, o którym mowa w art. 181 ust. 1 u.w.t., czyli zezwolenie jednorazowe.

W przepisach przejściowych zastrzeżono, że do postępowań w przedmiocie wydania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji (9 marca 2018 r.) będą miały zastosowanie przepisy dotychczasowe. Wydane przed tym dniem zezwolenia zachowają ważność na okres, na jaki zostały wydane.