NSA: placówka samorządowa nie musi wydawać paragonów

Dom pomocy społecznej jako jednostka budżetowa gminy pobierająca bezpośrednio od mieszkańców opłaty za pobyt, ustalone decyzjami administracyjnymi, wyłączony jest od stosowania kasy rejestrującej, bez względu na łączną roczną sumę tych kwot.

Publikacja: 16.05.2018 05:50

NSA: placówka samorządowa nie musi wydawać paragonów

Foto: 123RF

Aleksandra Tarka

Sprawa dotyczyła interpretacji ustawy o VAT. Z wnioskiem wystąpił dom pomocy społecznej (DPS). Wyjaśnił, że jest jednostką budżetową gminy, wykonującą działalność na podstawie ustawy o pomocy społecznej. Nie prowadzi działalności gospodarczej. Podkreślił, że podstawą jego działalności są decyzje administracyjne o skierowaniu oraz o wysokości opłaty za pobyt. Z wniosku wynikało, że DPS nie zawiera z mieszkańcami (pensjonariuszami) żadnych umów. Zapytał, czy jako jednostka budżetowa gminy, pobierająca bezpośrednio od mieszkańców opłaty za pobyt, ustalone decyzjami administracyjnymi (łącznie z opłatami za leki, jako dopłaty powyżej limitu ceny) wyłączony jest od stosowania kasy rejestrującej, bez względu na łączną roczną sumę tych opłat.

Fiskus odpowiedział, że czynności świadczone przez placówkę spełniają definicję świadczenia usług. W konsekwencji, w zakresie tych czynności nie korzysta ona z wyłączenia z grona podatników VAT. Nie jest zatem również wyłączona z obowiązku nabijania pobieranych opłat na kasę fiskalną.

W ocenie fiskusa, w opisanym przypadku występuje skonkretyzowane świadczenie (zapewnienie pobytu), które jest wykonywane z nakazu organu (decyzja administracyjna) pomiędzy dwoma określonymi stronami transakcji i istnieje bezpośredni beneficjent tych czynności. Skarżący zobowiązuje się wykonać określone decyzją administracyjną czynności na rzecz konkretnej osoby (pensjonariusza), która za te czynności uiszcza opłaty w określonej decyzją wysokości. Możliwe jest zatem zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez skarżącego na rzecz określonego podmiotu (nabywcy).

DPS zaskarżył interpretację. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględnił jego skargę. Uznał, że skarżący, jako jednostka budżetowa gminy, realizuje jej zadania własne, wynikające z przepisów prawa. Tym samym nie może być traktowany jako odrębny organ, lecz jest jednostką organizacyjną wykonującą zadania gminy. W zakresie, w jakim realizuje te zadania, jest organem władzy publicznej. W konsekwencji, w ocenie WSA, nie jest podatnikiem VAT i nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

To samo powtórzył Naczelny Sąd Administracyjny. Zwrócił uwagę m.in. na uchwałę NSA z 24 czerwca 2013 r. (I FPS 1/13). Wynika z niej, że gminne jednostki budżetowe nie są podatnikami VAT. Jednostki budżetowe nie wykonują działalności we własnym imieniu, na własny rachunek i własną odpowiedzialność oraz nie ponoszą, związanego z prowadzeniem działalności, ryzyka gospodarczego.

Stanowisko to potwierdził Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 29 września 2015 r. w sprawie C-276/14. W świetle orzecznictwa krajowego i europejskiego NSA nie miał wątpliwości, że jednostka budżetowa nie ma odrębnej podmiotowości od gminy. Zresztą nie można na gruncie prawa podatkowego dopatrywać się odrębnej podmiotowości prawnej od podmiotowości prawno-podatkowej.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 marca 2018 r.

sygnatura akt: I FSK 423/16

Komentarz eksperta

Maciej Kordalewski, konsultant podatkowy w Kancelarii Martini i Wspólnicy

Początkowo osią sporu było określenie charakteru opłat pobieranych przez jednostkę budżetową gminy. W skardze do NSA organ podatkowy skupił się jednak na kwestii podmiotowości jednostki, a wyrok nie przesądza charakteru owych opłat dla celów VAT. Wydawać by się mogło, że problem podmiotowości prawnej jednostek budżetowych gmin został rozstrzygnięty. Niemniej jednak zdarzają się jeszcze przypadki, kiedy to organy podatkowe z uporem próbują podważyć ugruntowaną już linię orzeczniczą, potwierdzoną także uchwałami Naczelnego Sądu Administracyjnego. Stanowisko, zgodnie z którym jednostki budżetowe nie posiadają odrębnej podmiotowości od gmin, które to ustanawiają wspomniane jednostki w celu wykonywania zadań ustawowych, zostało również potwierdzone w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej C-276/14 w sprawie Gminy Wrocław. To właśnie wspomniany wyrok przyczynił się do przeprowadzenia centralizacji VAT w gminach i ich jednostkach budżetowych.

Komentowany wyrok budzi moje głębokie zdziwienie, nie w aspekcie rozstrzygnięcia, a tego, że organy podatkowe pomimo wszystkich wyżej wymienionych orzeczeń, w dalszym ciągu kwestionują brak samodzielności podmiotowej jednostek budżetowych w VAT. Zdawać by się mogło, że w związku z przeprowadzoną centralizacją VAT organy podatkowe odstąpią od prowadzenia sporów w tym zakresie oraz wycofają, wcześniej złożone, skargi kasacyjne, w których wywodzą, że jednostki budżetowe są podatnikami VAT, ze względu na samodzielność podejmowanych czynności oraz brak działania w charakterze organu władzy publicznej. Organy powinny uważnie przejrzeć prowadzone przed NSA sprawy, tak aby wycofać wszelkie skargi cechujące się wspomnianymi zarzutami, ponieważ dalsze prowadzenie analogicznych sporów wydaje się być bezprzedmiotowe. ?