Kto ma sprzątać dzikie wysypiska śmieci

Dzikie wysypiska to zmora wielu gmin. Stare wersalki, meblościanki czy inne wielkogabarytowe odpady zaśmiecają niejeden las. Z zeszłorocznego raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że w 13 na 22 kontrolowane gminy istnieją (lub istniały) dzikie, nieuprzątnięte wysypiska.

Same samorządy przyznają, że walka z tym zjawiskiem jest walką z wiatrakami, choć są już pierwsze przykłady, jak skutecznie sobie z tym radzić.

Gabaryty na barkach samorządu

Przepisy są jednoznaczne, lecz – jak się okazuje – trudne do wykonania. Gminy mają obowiązek odbierać od swoich mieszkańców odpady wielkogabarytowe.

Mogą to robić na dwa sposoby: poprzez utworzenie selektywnych punktów odbioru odpadów albo odbierając je bezpośrednio od mieszkańców z terenu nieruchomości lub w formie tzw. mobilnych PSZOK (punktów selektywnej zbiórki odpadów).

– Oba te modele mogą być stosowane równolegle. Wszystko zależy od specyfiki konkretnej gminy. Nie ma modelu idealnego. Rozwiązanie, które sprawdzi się w jednej gminie, może okazać się całkowicie wadliwe w innej – tłumaczy Maciej Kiełbus, partner w kancelarii prawnej dr Krystian Ziemski & Partners.

W wielu wypadkach te zasady dobrze działają, ale w innych okazują się niewystarczające. W efekcie niejedną starą kanapę czy fotel można jeszcze znaleźć porzucone poza miastem, np. w lesie czy przydrożnym rowie.

Praktyka uczy też, że likwidacja dzikiego wysypiska nie jest taka prosta.

Spychologia jednak regułą

Brakuje prawnej definicji dzikiego wysypiska.

– Nie wiadomo więc, czy porzucone odpady są odpadem komunalnym czy też nie – tłumaczy Maciej Kiełbus.

Powstaje zatem problem, kto ma uprzątnąć wielkogabarytowe śmieci. Oczywiście najlepiej gdyby zrobił to ten, kto je nielegalnie wyrzucił. – Osobę, która porzuca śmieci, udaje się ukarać, tylko gdy złapie się ją na gorącym uczynku, co jest mało prawdopodobne – wyjaśnia Maciej Kiełbus.

Kto więc powinien uprzątnąć porzucone śmieci?

Samorządy szczerze przyznają, że najchętniej przerzuciłyby ten obowiązek na właścicieli nieruchomości. A ci woleliby, by sprzątaniem odpadów zajęły się gminy.

– To spychologia. Jedni przerzucają problem na drugich – potwierdza Leszek Świętalski ze Związku Gmin Wiejskich RP.

Od niedawna obowiązują przepisy, dzięki którym gminy mogą pokryć koszty likwidacji dzikich wysypisk z opłat za wywóz śmieci pobieranych od swoich mieszkańców.

– Może dzięki temu chociaż częściowo zniknie problem, choć nie wierzę, by całkowicie zniknął – uważa Leszek Świętalski.

Skok w bok śmieciarki

Za zaśmiecanie lasów odpowiedzialne są nierzadko firmy odbierające śmieci. Wynika to m.in. z raportu NIK.

– Nie wszystkie samorządy sprawdzają, gdzie śmieciarki wywożą komunalne odpady – przyznaje Leszek Świętalski.

– A szkoda, niektóre odpady nigdy nie trafiają na wysypisko. W ten sposób firmy odbierające odpady pozbywają się tanio problemu – wyjaśnia.

Podobnego zdania jest Marek Wójcik, doradca ds. legislacji Związku Miast Polskich. Jego zdaniem jest jednak wyjście z tej sytuacji. Wystarczy zainstalować elektroniczny monitoring w śmieciarce.

– Wówczas łatwo ustalić, dokąd jadą komunalne śmieci: do pobliskiego lasu czy może jednak na składowisko odpadów. Wiele gmin już tak robi. Umożliwiają to już przepisy – podkreśla Marek Wójcik.

Mobilna aplikacja

W swoim raporcie dotyczącym komunalnych odpadów NIK podaje dobre przykłady walki z porzucaniem śmieci.

W Krakowie mieszkańcy mogą skorzystać z aplikacji na urządzenia mobilne „Kiedy wywóz" i zgłosić miejsce „dzikiego wysypiska".

Miasto, oprócz stacjonarnych punktów selektywnej zbiórki odpadów urządziło także tzw. gniazda z pojemnikami na papier, szkło, metal i tworzywa sztuczne.