Polityka regionalna: system ma zostać przebudowany

To tylko jedna z ważnych zmian w projekcie gruntownej nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Przygotowało go Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Projekt jest kolejną już w ostatnich latach próbą poprawy wykorzystywania pieniędzy z Unii Europejskiej oraz usprawnienia mechanizmów sterowania rozwojem cywilizacyjnym w Polsce.

Proponuje się w nim istotną przebudowę obecnej hierarchii dokumentów strategiczno-programowych. Podstawowymi elementami spójnego systemu mają być długookresowe – na co najmniej 15 lat – strategie: rozwoju kraju oraz rozwoju przestrzennego kraju, określające wyzwania, scenariusze oraz wizje, w tym zagospodarowania przestrzennego. Niżej mają być obejmujące od trzech do 15 lat średniookresowe strategie: rozwoju kraju oraz spójności społeczno-gospodarczo-terytorialnej (ustalałyby sposoby wykorzystania funduszy z Unii Europejskiej).

Ich realizacji służyłyby: strategie rozwoju (regionów, sektorów gospodarki lub dziedzin życia społecznego, przestrzennego) oraz programy.

Projekt zakłada powiązanie planowania strategicznego z wieloletnim programowaniem budżetowym.

Przewiduje przygotowanie wspólnie przez ministra rozwoju regionalnego oraz finansów – dopasowanego do strategii średniookresowej – wieloletniego szacunkowego planu finansowego rozwoju kraju. Plan ma ustalać limity wydatków publicznych na działania prorozwojowe – z podziałem na źródła, województwa, priorytety. Byłby podstawą do określania tych wydatków w ustawie budżetowej.

Projekt przewiduje opracowywanie: krajowej strategii rozwoju regionalnego (polityka państwa wobec regionów, koordynacja działań krajowych z działaniami samorządu regionalnego), strategii ponadregionalnych, przygotowywanych przez samorządy strategii rozwoju województwa oraz strategii dotyczących poszczególnych sektorów lub dziedzin.

Instrumentami strategii byłyby programy operacyjne oraz rozwoju. Krajowy i regionalne programy operacyjne służyłyby realizacji celów średniookresowej strategii rozwoju kraju i pozyskiwaniu funduszy z Unii Europejskiej. Natomiast programy rozwoju realizowałyby cele zawarte w strategiach rozwoju.

Regionalne programy operacyjne byłyby nadal dofinansowywane poprzez kontrakty wojewódzkie zawierane przez ministra rozwoju regionalnego z samorządami województw.

W ramach programów operacyjnych dofinansowywane będą z budżetu oraz z unijnych pieniędzy projekty indywidualne, systemowe oraz wyłonione w trybie konkursu. Wnioskodawca, którego projekt zostanie w konkursie oceniony negatywnie, będzie mógł wnieść protest do instytucji wdrażającej, pośredniczącej lub zarządzającej w programie operacyjnym.

Projektowane przepisy nowelizacji szczegółowo regulują procedurę odwoławczą. Ma to być specjalne postępowanie. Po negatywnym rozpatrzeniu protestu wnioskodawca będzie mógł jeszcze raz wystąpić o rozpatrzenie sprawy. Jeśli po raz drugi jego projekt zostanie odrzucony, ostatnią możliwością odwołania się ma być skarga do sądu administracyjnego, jednak wyłącznie w kwestiach proceduralnych lub naruszenia prawa w trakcie oceny projektu. Nie będzie mu natomiast przysługiwać skarga kasacyjna do NSA.

Innym nowym rozwiązaniem zaproponowanym w projekcie ma być obowiązek przeprowadzenia dla wszystkich strategii i programów postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. W celu wspólnej realizacji projektów w ramach programów operacyjnych będzie można tworzyć partnerstwa, czyli porozumienia wszystkich uczestników przedsięwzięcia.