Budżet zadaniowy w gminach

Na razie przepis w ustawie o finansach publicznych z 2009 r. o ewidencji wykonywania budżetu w układzie zadaniowym ma dla samorządów charakter fakultatywny, ponieważ brakuje rozporządzenia ministra finansów w tej sprawie.

Zasadnicza różnica między budżetem zadaniowym a tradycyjnym polega na szczegółowym zdefiniowaniu rezultatów wszystkich planowanych wydatków i rozliczeniu ich.

Budżet zadaniowy powinien być zrozumiały dla każdego mieszkańca, który może zobaczyć, na co się wydaje każdą złotówkę i jaki jest efekt wydatku. Pozwala na lepsze zarządzanie finansami i porządkuje tzw. sferę kosztotwórczą. Przygotowanie go bywa jednak skomplikowane i pracochłonne. Trzeba bowiem budżet powiązać z wieloletnią prognozą finansową oraz opracować mierniki i wskaźniki, dzięki którym można ocenić jego efektywność w przyszłości.

Doświadczenie już jest

Dla części samorządów budżet zadaniowy nie stanowi tajemnicy, ponieważ podjęły jego wdrażanie już w latach 90. Przy wsparciu ze środków Programu Partnerstwa dla Samorządu Terytorialnego, finansowanego przez USAID (Agencja Stanów Zjednoczonych ds. Międzynarodowego Rozwoju), zaczęło to robić ponad 30 gmin, w tym duże miasta: Poznań, Gdańsk, Lublin. Największe doświadczenie ma Kraków.

– Wzór budżetu zadaniowego przywieźliśmy z Rochester (USA), naszego siostrzanego miasta, w 1992 r. Model ten nas zainteresował, ponieważ powiązano w nim wydatki z celami, a nie z klasyfikacją – mówi Krzysztof Pakoński, audytor generalny Urzędu Miasta Krakowa. Jak jednak twierdzi, początki były nieudolne. Obecnie w Krakowie powstaje budżet zadaniowy obejmujący wszystkie jednostki wraz z opisem mierników i wskaźników.

– Wzrosła jakość naszych usług, a w przyszłości mamy nadzieję na osiągnięcie efektu finansowego – dodaje Pakoński.

Część gmin po pierwszych doświadczeniach wycofała się z eksperymentu, zrażona trudną procedurą lub kosztem zainstalowania programu informatycznego, po to aby obecnie, tak jak to zrobił Gdańsk, powrócić do budżetu zadaniowego.

– W tym roku przygotowaliśmy budżet klasyczny dla całego miasta, ale z opisem w formie zadaniowej i miernikami do oceny konkretnych zadań. Przewidujemy, że pełne wdrożenie nastąpi za dwa – trzy lata, kiedy będziemy mieli program informatyczny – mówi Teresa Blacharska, skarbnik Gdańska.

Nie dla wszystkich

Dla większości gmin budżet zadaniowy to jednak nowość.

– Dla wiejskich gmin budżet zadaniowy może oznaczać przerost formy nad treścią – mówi „Rz" Mariusz Poznański, przewodniczący Związku Gmin Wiejskich, a jednocześnie wójt gminy Czerwonak. – Wymaga przygotowania wielu dokumentów, a każde zadanie musi być szczegółowo opisane. Kto ma to robić? Brakuje specjalistów i pieniędzy na ich zatrudnienie. Już teraz 870 gmin wykazuje wydatki bieżące wyższe niż dochody. Niemniej jednak moja gmina zamierza podjąć próbę jego skonstruowania w 2012 r.

Ostateczne prace legislacyjne zmierzające do ustanowienia obligatoryjności budżetu zadaniowego w samorządach dopiero się rozpoczną. Obecny zapis jest tylko jego zapowiedzią i próbą oswojenia samorządów z nowym modelem. Nie powinien to być jednak ten sam model dla wszystkich jednostek.

Marta Postuła - dyrektor Departamentu Reformy Finansów publicznych w Ministerstwie Finansów

Artykuł 40 ust. 3 ustawy o finansach publicznych umożliwia samorządom opracowanie budżetu w formie zadaniowej. W przeciwieństwie jednak do instytucji państwowych, które obligatoryjnie będą musiały wdrażać go w pełnej ewidencji i rachunkowości od 2013 r., mają one wybór: budżet zadaniowy lub klasyczny albo równolegle obie formuły po to, aby zobaczyć różnicę. Wiemy, że część gmin wdrażała budżet zadaniowy już w latach 90. O skali tych prac dowiemy się po opracowaniu ankiety, którą rozesłaliśmy do samorządów, pytając w niej m.in. o dotychczasowe doświadczenia, stosowaną metodologię czy opis mierników wykonania zadania. Dowiemy się także, czy samorządy chcą zmienić w przyszłości klasyczną, ale niejasną formułę budżetu na zadaniową, która umożliwi im zarządzanie finansami. Jeśli się okaże, że mamy ich zgodę, przystąpimy wspólnie ze stroną samorządową w KWRiST do stworzenia modelu budżetu zadaniowego.

Finanse samorządu Z Życia Samorządów

Zasadnicza różnica między budżetem zadaniowym a tradycyjnym polega na szczegółowym zdefiniowaniu rezultatów wszystkich planowanych wydatków i rozliczeniu ich.

Pozostało 92% artykułu