Fundusze UE silniej wspierają wielkie miasta

– Ale nie można nas oskarżać, że drenujmy cały region z pieniędzy – zastrzega Krzysztof Żuk, prezydent Lublina. – Po prostu jesteśmy bardzo dobrze przygotowani do aplikowania o unijne środki i mamy ogromne potrzeby.

Obawy, że wielkie miasta skonsumują większość unijnej pomocy, pojawiły się już przy konstruowaniu zasad jej przyznawania na lata 2007 –2013. Dlatego zastosowano pewne bezpieczniki. W programie „Infrastruktura i środowisko" co prawda jest oddzielny budżet na metropolitalne inwestycje komunikacyjne, ale za to w innych działaniach preferuje się obszary pozamiejskie. W regionalnych programach co do zasady środki mają być dzielone po równo.

„Rz" sprawdziła, czy te środki ostrożności przyniosły efekty. Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Z jednej strony dotychczas do wielkich miast trafiło co trzecie unijne euro, a więc nie większość. Z drugiej jednak strony w stolicach województw mieszka tylko co piąty Polak. Na jednego mieszkańca metropolii przypada więc – według naszej metodologii opisanej w ramce obok – ok. 4 tys. zł dotacji, a średnio na mieszkańca Polski – 2,4 tys. zł.

Dobre wyniki na wschodzie

– Wyniki analizy wskazują, że fundusze strukturalne UE silniej wspierają wielkie metropolie niż pozostałe regiony kraju – komentuje Jerzy Kwieciński, były wiceminister rozwoju regionalnego. – To największe miasta skupiają kapitał ludzki o dużym potencjale, dzięki czemu mają największą zdolność do pozyskiwania grantów. To tu zlokalizowana jest większość ośrodków naukowych, badawczych, prężnych firm itp. Tych trendów nie odwrócimy.

67 mld euro wsparcia z UE?dostała Polska na lata 2007 – 2013

Zaskakująco dobre wyniki w walce konkurencyjnej o granty mają miasta Polski wschodniej. – Trzeba podkreślić, że w regionalnym programie operacyjnym środki są dzielone bardzo równomierne, to znaczy do Lublina trafiła niewielka część z nich – mówi prezydent Krzysztof Żuk. – Za to zasługą samorządu są starania o wielkie granty z programów krajowych i programu „Rozwój Polski wschodniej" – dodaje. I wylicza, że tylko jego urząd wraz ze spółkami miejskimi pozyskał już prawie 1 mld zł dotacji, w tym ponad 500 mln zł na kompleksową modernizację systemu komunikacji miejskiej.

Szansa na rozwój

W Lublinie ogółem dotacje per capita to 5,5 tys. zł, podczas gdy w całym województwie lubelskim – 2,4 tys. zł. W Katowicach wielkości te wynoszą odpowiednio 7 tys. zł i 3,1 tys. zł. Zarówno do lubelskiej, jak i świętokrzyskiej metropolii trafiło po ok. 36 proc. grantów przypadających na region, choć mieszka tam po 16 proc. ludności.

– Trudno mi odpowiedzieć na pytanie, czy komuś coś zabieramy. Nie potrafię być obiektywny, bo starania o unijne dotacje to jest walka, to jest front. Taka szansa rozwojowa już się powtórzy – podkreśla Wojciech Lubawski, prezydent Kielc. Sukces miasta tłumaczy m.in. starannym przygotowaniem do aplikowania.– My już w 2002 r. określiliśmy, co musimy w mieście zrobić. Potem przygotowywaliśmy projekty i zaciskaliśmy pasa, by zgromadzić pieniądze na wkład własny. Teraz zbieramy żniwo – wyjaśnia Lubawski.

Wśród miast, które zebrały zdecydowanie więcej pieniędzy, niż wynikałoby to z proporcjonalnego podziału na mieszkańca, są też Wrocław czy Poznań.

Są wyjątki

Wiceprezydent Wrocławia Jarosław Obremski przyznaje, że podział unijnych pieniędzy między metropolię a resztę regionu to temat dosyć drażliwy. – Nie jest prawdą, że stolica bierze wszystko – podkreśla. Ale przyznaje, że zarówno potencjał Wrocławia jak i potrzeby są większe niż gdzie indziej. A sukces miasta także tłumaczy efektywnym pozyskiwaniem dotacji z programów centralnych (z regionalnego programu Wrocław dostał 23 proc. dotacji, czyli tyle ile wynosi udział miasta w ogólnej liczbie mieszkańców województwa). – Staraliśmy tak konstruować nasze projekty, by z punktu widzenia oceniających były one bardziej atrakcyjne niż np. te warszawskie. Podobnie działały uczelnie wyższe – opowiada Obremski.

Są też jednak miasta, które nie wykorzystują swojego potencjału. Przykładowo do Zielonej Góry i Gorzowa Wielkopolskiego trafiło 20 proc. dotacji przypadających na region, choć mieszka tam w sumie 24 proc. ludności województwa.