Magdalena Ociepka: Transparentność, czyli nic do ukrycia

Wielkie kryzysy finansowe oraz ujawnienie nieetycznych praktyk biznesowych z minionych lat (Lehman Brothers, Bernard Madoff czy Tether), spowodowały głębokie przewartościowania biznesu i jego roli w świecie. Począwszy od ruchu Indignados i jego guru Stéphane’a Hassela aż po radykalny wzrost oczekiwań wobec biznesu wyrażanych przez obecnych konsumentów i klientów potęgowany jeszcze przez trendy społecznej odpowiedzialności biznesu, transparentność działań staje się nie tylko wymogiem, ale wręcz warunkiem bezpiecznego działania na rynku. A idąca za tym trendem legislacja zstępująca kaskadowo z poziomu UE na szczeble krajowe powoduje, że od przejrzystego i rzetelnego raportowania – zarówno w kwestiach niefinansowych, jak i stricte związanych z pieniędzmi – nie ma już odwrotu.

Z pewnością na zaostrzenie wymogów raportowania wpływa rosnące znaczenie ESG – strategii zrówoważonego rozwoju. Dużą zmianą było już wprowadzenie przez UE obowiązku raportowania niefinansowego i jego standardów. Budowanie reputacji wartościowego i rzetelnego partnera dla akcjonariuszy, kontrahentów, a wreszcie państwa i społeczeństwa nie może jednak pominąć kwestii finansowych, a w szczególności tych dotyczących rzetelnego wywiązywania się przez firmę z obowiązków podatkowych. Ten właśnie aspekt działalności określa bowiem rzeczywistą postawę biznesu wobec społeczności, w której działa.

Czytaj więcej:

Biznes

Gdzie szukać oszczędności w czasach dekoniunktury?

Wyzwania, jakie stają w ostatnim czasie przed przedsiębiorcami, powinny skłonić ich do analizy i zwiększenia efektywności kosztowej, która umożliwi im uzyskanie przewagi konkurencyjnej. By to osiągnąć, mogą skorzystać z wielu różnorodnych instrumentów wsparcia.

Pro

Z takiego właśnie założenia wynika wprowadzony od 2021 r. obowiązek publikowania informacji dotyczących strategii podatkowej. Na razie dotyczy on największych firm. Można jednak oczekiwać, że – podobnie jak inne aspekty ESG – wkrótce zostanie rozszerzony także na średnie i małe przedsiębiorstwa. Warto się zatem przygotować. Z pomocą firmom przychodzi Global Reporting Initiative, która już w 2019 r. opublikowała standard raportowania strategii podatkowej (GRI 207), który miał wspomagać firmy – wówczas jeszcze dobrowolnie podejmujące ten wysiłek – w prawidłowym ujawnianiu tego rodzaju informacji. Raportowane (i coraz częściej sprawdzane przez audytora) wskaźniki GRI zawierają opis i ocenę strategii podatkowej spółek w obszarach prowadzonej działalności.

Czym jest strategia podatkowa

Najkrócej mówiąc, jest to zestaw procesów i procedur, które zapewniają prawidłowość wykonywania obowiązków podatkowych, a także ogólne podejście spółki do podatków we wszystkich krajach, w których jest obecna. Publikacja strategii wiąże się również z ujawnieniem informacji, które dotąd pozostawały tajemnicą przedsiębiorstwa, jak np. opis podejścia do opodatkowania i jego powiązanie z firmowymi strategiami prowadzenia działalności czy opis procesu zapewnienia wiarygodności ujawnień dotyczących kwestii podatkowych. Oprócz tego wymagana jest m.in. informacja o planowanych i podejmowanych działaniach restrukturyzacyjnych, a także o transakcjach z podmiotami powiązanymi lub ulokowanymi w rajach podatkowych.

Trzeba również podkreślić, że przedsiębiorstwa są zobowiązane informować o kwestiach podatkowych na dwóch poziomach: po pierwsze w celach związanych ze sprawozdawczością finansową, a po drugie w celach związanych ze sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju skierowaną do szerszej grupy interesariuszy, w tym inwestorów, mediów, organizacji pozarządowych i opinii publicznej. Tych interesariuszy podatki ciekawić będą zarówno pod kątem wpływu na ryzyko inwestycji, jak i wpływu na lokalne społeczności.

Per aspera ad astra

Ujawnianie informacji dotyczących strategii podatkowej – choć początkowo może budzić pewne obawy, a z pewnością wymaga wiele wysiłku – niesie wiele korzyści dla firm.

Po pierwsze, etapem koniecznym do przygotowania publikacji jest uporządkowanie i usystematyzowanie elementów polityki podatkowej firmy. Proces ten – choć czasochłonny i z pewnością żmudny – tworzy doskonały grunt pod ewaluację już istniejących lub stworzenie nowych procedur i procesów, a co za tym idzie, umożliwia ewentualne korekty. Sprzyja też całościowemu spojrzeniu na efektywność podatkową firmy.

Po drugie, rzetelne raportowanie ESG prowadzi do budowania zaufania do firmy jako wartościowego partnera i członka społeczności. I choć w Polsce trudno jeszcze mówić o wymiernych skutkach finansowych takiego podejścia, to na świecie zauważalny jest trend obniżający istotnie koszty obsługi kredytów czy polis dla firm, które wdrażają ład korporacyjny uwzględniający aspekty społeczne i środowiskowe oraz rzetelne raportowanie ESG, obejmujące również strategię podatkową. Coraz więcej banków, ubezpieczycieli i innych instytucji finansowych – prowadząc własną strategię ESG – decyduje się na obniżanie prowizji i ogólnych kosztów obsługi partnerów uzyskujących wysokie notowania w coraz liczniej powstających rankingach ESG.

Trzeci wymiar korzyści to poszerzenie pola ekspansji rynkowej dla podmiotów, które w oczach coraz bardziej wymagających klientów i konsumentów zyskują opinię wiarygodnego i przejrzyście działającego podmiotu, podzielającego wyznawane przez nich wartości. Badania prowadzone wśród odbiorców oferty rynkowej jednoznacznie wskazują, że dziś klienci wybierają przede wszystkim marki i produkty, których wytwórcy przestrzegają zasad ESG. Audyt spełnienia wymogów stał się również standardowym elementem due dilligence dokonywanego przez fundusze private equity. Warto też wskazać, iż w niektórych przypadkach tematy ESG są powodem wyjścia z inwestycji, jak to było z funduszami Storebrand i akcjami PGE.

Kolejny aspekt, który będzie systematycznie nabierał znaczenia wraz z obniżaniem progu dochodów kwalifikujących do obowiązku publikacji strategii podatkowej, to uporządkowanie rynku poprzez wykluczanie z niego podmiotów stosujących nieuczciwe praktyki konkurencyjne. Ostatni wreszcie wymiar pozytywnego wpływu obowiązku raportowania przejrzystości finansowej przekłada się na ewidentną korzyść dla osób pełniących funkcje zarządcze w firmie. Jasne opisanie procedur i procesów oraz przypisanie kompetencji wynikających z wdrażania przyjętej strategii podatkowej powodują doprecyzowanie, a przez to również racjonalne ograniczenie odpowiedzialności członków zarządu za decyzje i działania podatkowe podejmowane w firmie. Spisane procesy i procedury demonstrują przed organami podatkowymi, iż zarząd rzetelnie wykonuje swoje obowiązki, a odpowiedzialność za ewentualne uchybienia leży nie w jego umyślnej intencji ale w błędach ludzkich wykonawców procesu. Wszystkie te elementy, jak również nieuchronna perspektywa poszerzania obowiązku raportowania strategii podatkowej powodują, że warto już dziś zainteresować się tym tematem i rozpocząć przygotowania do spisania i wdrożenia strategii. Czas pozostały do poszerzenia grona firm objętych obowiązkiem, jak również przydatne wskazówki, zawarte m. in. w GRI 207, pozwolą ten proces zorganizować spokojnie i efektywnie.