Przepisy o wykonywaniu kontaktów z dzieckiem nie wymagają zmian - twierdzi Ministerstwo Sprawiedliwości

Jak informuje RPO, w 2016 r. sądy rozpatrywały łącznie 4058 spraw o wykonanie kontaktów z dzieckiem, zaś orzeczeń zapadło 3433. Tylko 186 orzeczeń dotyczyło nałożenia na osobę utrudniającą kontakty z dzieckiem kwot pieniężnych (czyli najdalej idącej „sankcji" za utrudnianie kontaktów). W przeważającej liczbie spraw sądowych dotyczących wykonywania kontaktów osobą utrudniającą kontakty z dzieckiem była matka. Wynika to z faktu, że wykonywanie władzy rodzicielskiej najczęściej sąd powierza matce.

Dlaczego Rzecznik zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości o rozważenie zmian przepisów? Od 2011 r. jest tak, że jeśli – mimo ustaleń sądu – jeden rodzic nie pozwala drugiemu kontaktować się z dzieckiem, to najpierw trzeba złożyć do sądu wniosek o wydanie orzeczenia o zagrożeniu nakazaniem zapłaty określonej kwoty, a następnie drugi – o skorzystanie z tej „sankcji" majątkowej. To przedłuża załatwienie sprawy, co w relacji z malutkim dzieckiem grozi nawet zerwaniem więzi.

RPO powołuje się na opinie środowiska sędziowskiego (np. Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych), które krytycznie ocenia tę dwuetapowość postępowania (art. 598

15

-598

22

Kodeksu Postępowania Cywilnego).

Zastrzeżenia Rzecznika wzbudza też  brak jednolitej praktyki sądów w zakresie orzekania o obowiązku zapłaty kwot pieniężnych. Sąd może orzec zapłatę na rzecz rodzica uprawnionego do kontaktów z dzieckiem od rodzica utrudniającego ich wykonywanie. Rzecznik otrzymuje skargi, że jest to wykorzystywane przez niektórych rodziców do „odzyskiwania" zapłaconych alimentów. Z drugiej strony zdarza się również, że wskutek słusznego dążenia sądów, by orzeczona kwota pieniężna była dotkliwa i doprowadziła do wykonywania kontaktów, przy wielokrotnym obciążaniu rodzica zobowiązanego do jej zapłaty, może dojść do zagrożenia potrzeb bytowych małoletniego dziecka, którego postępowanie dotyczy. Z kolei w odwrotnej sytuacji, gdy rodzic zobowiązany jest majętny, może wykonywać kolejne postanowienia nakazujące zapłatę oznaczonej kwoty pieniężnej i nadal nie wykonywać kontaktów orzeczonych sądownie.

Odpowiedzi udzielił Rzecznikowi wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł.

- Aktualnie nie są prowadzone ani planowane prace legislacyjne mające na celu zmianę przepisów dotyczących wykonywania kontaktów między rodzicami i dziećmi. Analiza danych statystycznych w zakresie spraw o wykonywanie kontaktów, które w 2016 r. wpłynęły do sądów, nie daje podstaw do twierdzenia, jakoby obowiązujące w tym przedmiocie regulacje nie są wystarczające i zachodzi konieczność wprowadzania zmian w Kodeksie postępowania cywilnego - napisał.

Jak wyjaśnił, dwuetapowość postępowania  można ominąć, jeśli zagrożenie nakazaniem zapłaty sumy pieniężnej zamieści się już w postanowieniu ustalającym kontakty. A zatem stosując obowiązujące przepisy można ograniczyć postępowanie wykonawcze wyłącznie do jego „drugiego etapu".