Kto zostanie nowym prezydentem Iranu? "Irańczycy mogą wybrać kogoś, kto będzie bardziej skłonny do współpracy z Zachodem"

Światem wstrząsnęła informacja o katastrofie lotniczej, w której zginął prezydent Iranu Ebrahim Raisi i szef irańskiej dyplomacji Hosejn Amir Abdollahijan. O możliwe polityczne scenariusze po śmierci drugiej najważniejszej osoby w państwie irańskim pytamy dr Jakub Gajdę, iranistę, eksperta ds. Bliskiego Wschodu

Publikacja: 20.05.2024 12:26

W katastrofie śmigłowca zginął prezydent Iranu Ebrahim Raisi

W katastrofie śmigłowca zginął prezydent Iranu Ebrahim Raisi

Foto: AFP

„Rzeczpospolita”: Jak ważną postacią był w irańskiej polityce tragicznie zmarły prezydent Ebrahim Raisi?

Dr Jakub Gajda, iranista, ekspert ds. Bliskiego Wschodu: Ebrahim Raisi był jedną z ważniejszych osób w irańskim establishmencie. Jedną z czołowych postaci, jeśli chodzi o tę konserwatywną cześć establishmentu.

Sam Raisi stał na czele wielu instytucji w Iranie. Był osobą doświadczoną na wskroś, jeśli chodzi o wszystkie szczeble w irańskim systemie. Do wczoraj był prezydentem, drugą osobą w państwie. Prezydentem, który miał swoją silną grupę zwolenników politycznych, ale też, który miał przeciwników.

Czytaj więcej

Prezydent Iranu zginął na pokładzie 30-letniego śmigłowca. Teheran nie miał części zamiennych?

Spekulowało się, że Raisi miał być następcą najwyższego przywódcy duchowego Iranu, Ajotalaha Aliego Chameneiego. Ile w tym stwierdzeniu jest prawdy?

Jego notowania były na tyle wysokie, że był wskazywany jako pewny kandydat do przejęcia tego najważniejszego stanowiska w państwie irańskim, czyli przywództwa duchowego, po śmierci Ajotalaha Aliego Chameneiego. Przez wiele lat eksperci w Iranie próbowali znaleźć kogoś do zastąpienia Chameneiego. W ostatnich miesiącach sytuacja się mocno wyklarowała i tym kandydatem miał być Raisi. To była rzeczywiście możliwa kandydatura. I możliwa do przyjęcia przez wszystkie kluczowe frakcje, w irańskim establishmencie, czyli przede wszystkim konserwatystów, w których rękach jest ten system. To miał być następca Chameneiego i w tym momencie ta sytuacja mocno się skomplikowała.

Kto może teraz zastąpić Raisiego na stanowisku prezydenta? Czy jego śmierć zmienia jakoś sytuację polityczną w Iranie?

To, co będzie działo się w najbliższych dniach, jest jasno określone przez artykuł 131 irańskiej ustawy zasadniczej, gdzie w wypadku, gdy śmierć ponosi prezydent, który sprawuje swój urząd, jego obowiązki przejmuje wiceprezydent.

Mówi się, że przyczyną tego wypadku jest stan techniczny maszyny, którą poruszał się Raisi

Dr Jakub Gajda, iranista, ekspert ds. Bliskiego Wschodu

Irańskie władze będą miały 50 dni, aby ogłosić nowe wybory prezydenckie. W tych wyborach będą startowali kandydaci o rozmaitych poglądach politycznych. Śmiem twierdzić, że w sytuacji, jaką mamy teraz w Iranie, duże szanse ma ta frakcja związana z reformami. Z bardziej pragmatycznym podejściem do polityki wewnętrznej jak i międzynarodowej. Jest duża szansa, że jeśli zostaną dopuszczeni kandydaci z obozu reformatorskiego, któryś z nich może zdobyć urząd prezydenta. Nie jest to jednak takie pewne, bo system legislacyjny jest tak skomplikowany, że niektórzy kandydaci, którzy mieliby poparcie społeczne są z jakiś przyczyn odrzucani przez ekspertów, którzy zajmują się prawem islamskim. Ale jest duża szansa, że Irańczycy będą skłoni wybrać kogoś, kto będzie bardziej skłonny do współpracy z Zachodem.

Czy śmierć prezydenta Iranu nie pokazuje, w jakim kryzysie znalazł się ten kraj? Prezydent leciał starym śmigłowcem, części zamienne do niego mogą być niedostępne ze względu na sankcje.

Zdecydowanie już w tej chwili irańskie media wskazują, że przyczyną katastrofy była przestarzała flota Iranu, bo mówimy też o samolotach pasażerskich, które nie mogą lądować na wielu lotniskach ze względów bezpieczeństwa. Są to bardzo stare. maszyny, serwisowane wyłącznie w Iranie. Jest problem z częściami do tych maszyn. Większość z nich to modele, które dawno wyszły z produkcji. I dlatego mówi się, że przyczyną tego wypadku jest stan techniczny maszyny, którą poruszał się Raisi.

„Rzeczpospolita”: Jak ważną postacią był w irańskiej polityce tragicznie zmarły prezydent Ebrahim Raisi?

Dr Jakub Gajda, iranista, ekspert ds. Bliskiego Wschodu: Ebrahim Raisi był jedną z ważniejszych osób w irańskim establishmencie. Jedną z czołowych postaci, jeśli chodzi o tę konserwatywną cześć establishmentu.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Polityka
Rozszerzenie UE w polu zainteresowania nowego polskiego komisarza
Polityka
Kamala Harris na prezydenta USA? Barack Obama przerwał milczenie
Polityka
Unia Europejska przekaże Ukrainie zyski z zamrożonych aktywów Rosji. Ursula von der Leyen: Nie ma lepszego symbolu
Polityka
Mariusz Kamiński w europarlamencie. „Panie komisarzu, pan jest głuchy i ślepy?”
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Polityka
Nigeryjski pomysł na protesty. Policja konfiskuje opony w całym kraju