Wybory w Turcji. Erdogan wciąż jednak górą

Nie spełniły się nadzieje znacznej części tureckiego społeczeństwa marzącej o natychmiastowym odsunięciu od władzy prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana. Pokonał w pierwszej turze wyborów prezydenckich Kemala Kilicdaroglu, przywódcę Republikańskiej Partii Ludowej (CHP). Został jednak zmuszony do kolejnej rundy wyborów za dwa tygodnie. Według oficjalnej agencji Anadolu po obliczeniu 99,87 proc. głosów Erdogan uzyskał 45,5 proc., wyprzedzając pięcioma punktami procentowymi swego przeciwnika. Oznacza to, że zdobył ponad 2,5 mln głosów więcej niż Kilicdaroglu.

Przegrana opozycji

Sojusz sześciu partii opozycyjnych nie zdołał pokonać koalicji rządowej prezydenta w wyborach parlamentarnych, zdobywając 213 mandatów w 600-osobowym parlamencie. Nawet z 62 głosami sojuszu wyborczego skupionego wokół prokurdyjskiego ugrupowania HDP opozycja nie ma większości. Zachowała ją dotychczasowa koalicja Partii Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) Erdogana wraz z sojuszniczym ugrupowaniem Akcja Partii Nacjonalistycznej (MHP), dysponując 316 mandatami. I to w sytuacji, gdy AKP uzyskała 29 mandatów mniej niż w poprzednich wyborach. A w tureckim systemie prezydenckim niemal pełnię władzy sprawuje głowa państwa. Wyjątkiem jest ustawa budżetowa. W wyborach uczestniczyło prawie 90 proc. wyborców.

Czytaj więcej

Komentarze

Jerzy Haszczyński: Sami swoi, wersja turecka

Pożegnanie z Erdoganem odsuwa się w czasie. Może dożywotnio.

Opozycja zapowiedziała już wniesienie skarg wyborczych w sprawie licznych nieprawidłowości, zwłaszcza na wschodzie kraju, lecz mało kto liczy się z tym, że mogą być pozytywnie rozpatrzone. Podobnie jak niemal wszystkie tureckie instytucje państwowe Najwyższa Komisja Wyborcza jest organem partii rządzących.

Dla większości obserwatorów nie ulega wątpliwości, że wybory nie były uczciwe, biorąc pod uwagę zaangażowanie w kampanię wyborczą aparatu państwa po stronie obozu prezydenckiego, jak i strukturę tureckich mediów, które z nielicznymi wyjątkami sprzyjają rządowi oraz prezydentowi.

Jednak opozycja miała praktycznie nieograniczony dostęp do mediów społecznościowych i była w stanie prowadzić kampanię wyborczą w terenie, organizując wiece i spotkania wyborcze w sumie bez ograniczeń.

Czytaj więcej

Publicystyka

Jacek Płaza ze Stambułu: W Turcji wygrał nacjonalizm

Wybory parlamentarne to zwycięstwo rządowej nacjonalistycznej narracji i porażka taktyki zjednocz...

Nawet szalejąca inflacja, drastyczny spadek siły nabywczej ludności, szerząca się korupcja czy niezadowolenia z rządowej akcji mocno spóźnionej pomocy dla ofiar trzęsienia ziemi nie przeważyły szali na korzyść Kilicdaroglu oraz opozycji.

Waga islamu

– Jest jasne, że to nie sprawy bytowe zadecydowały o wyniku wyborów. W końcu obóz opozycji przebił znacznie obietnicami w tej sprawie prezydenta Erdogana – mówi „Rzeczpospolitej” Ahmed Kulahci z europejskiego wydania dziennika „Hürriyet”. Przypomina, że Kilicdaroglu obiecywał nie tylko budowę tanich domów dla ofiar trzęsienia ziemi, ale także hojne świadczenia dla licznych grup zawodowych oraz emerytów w warunkach zapowiadanej szybkiej poprawy sytuacji gospodarczej kraju. Z jego analizy opartej na znaczącej przewadze obozu prezydenckiego w konserwatywnej i przywiązanej do tradycji islamskiej Anatolii wynika, że kurs Erdogana w sprawach religii spotkał się tam ze spodziewanym odzewem rzesz obywateli. Nie bez przyczyny prezydent wygłosił w ostatnim dniu kampanii wyborczej programowe przemówienie w słynnym meczecie Hagia Sophia. W czasach Bizancjum był to kościół zamieniony na meczet po zdobyciu Konstantynopola, by stać się muzeum po ustanowieniu Republiki Tureckiej. Decyzją Erdogana sprzed trzech lat Hagia Sophia znów stała się meczetem, symbolem rezurekcji islamu, jeżeli nie bezpośrednio w życiu politycznym, to społecznym

Nie może więc dziwić, że miliony konserwatywnych Turków zdecydowały się oddać głosy na Erdogana i obóz prezydencki. Bastionem opozycji promującej ścisły rozdział państwa i religii pozostały wielkie metropolie, jak Stambuł, Ankara czy Izmir.

– Można przyjąć, że duża część wyborców uznała za zbyt ryzykowne oddanie głosów na koalicję partii opozycyjnych z braku przekonania, że jest gotowa do rządzenia. Doszła do tego obawa oddania głosu na przedstawiciela mniejszości religijnej alewitów, którym jest Kilicdaroglu – mówi „Rzeczpospolitej” prof. Ilter Turan z Uniwersytetu Bilgi w Stambule. Jego zdaniem nie daje to wiele nadziei na zwycięstwo kandydata opozycji w drugiej turze.