Na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn zwolnione od podatku jest nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Trzeba spełnić jednak dwa warunki.
Po pierwsze, podatnik zobowiązany jest zgłosić nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Po drugie, gdy przedmiotem nabycia są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza 9637 zł (od 13 października 2022 r. 10 434 zł), należy udokumentować otrzymanie środków pieniężnych dowodem przekazania ich na rachunek płatniczy nabywcy.
Jak zauważa Rzecznik Praw Obywatelskich, sformułowanie jednego z warunków wzbudza liczne wątpliwości. Chodzi o zwrot: "dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym".
Nie wiadomo bowiem, czy konieczne jest udokumentowanie przekazania środków pieniężnych wyłącznie przelewem, czy też możliwa jest wypłata środków gotówką, a następnie wpłata ich na rachunek nabywcy. W sytuacji zaś przekazania środków gotówką powstaje kolejne pytanie, kto powinien dokonać takiej wpłaty pieniędzy, czy może to zrobić sam obdarowany, czy też musi jej dokonać wyłącznie darczyńca?
Czytaj więcej
Od najbliższej rodziny możemy dostać 10 434 zł bez żadnych formalności. Fiskusowi nic do tego.
Fiskus uznaje, że pieniądze nie mogą być przekazane w gotówce, a następnie wpłacone na konto przez obdarowanego - niektóre sądy administracyjne dopuszczają zaś, że nie musi to być transfer bezgotówkowy.
Wobec rozbieżności w orzecznictwie Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł pytanie prawne do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
RPO zwraca uwagę, że w obecnym stanie obywatele muszą kierować sprawy do sądów administracyjnych, aby udowadniać spełnienie warunków do uzyskania zwolnienia podatkowego w przypadku darowizn gotówkowych, następnie dokumentowanych wpłatą własną na rachunek obdarowanego. Z racji jednak tego, że orzeczenia sądów administracyjnych są niejednolite, podatnicy nie mają pewności co do kwestii dokumentowania darowizn gotówkowych.
Zdaniem Rzecznika nie sposób zgodzić się z zawężającą wykładnią prezentowaną przez niektóre sądy administracyjne, a także organy podatkowe. - Nałożenie ciężaru podatkowego na obywateli, wyłącznie z uwagi na formę przekazania środków pieniężnych będących przedmiotem umowy darowizny między osobami najbliższymi, w sytuacji gdy zawarta czynność prawna nie budzi wątpliwości, stanowi nieuzasadniony rygor i tym samym może naruszać dopuszczalne granice ograniczenia prawa własności podatników - uważa RPO. - Z art. 4a ust. 1 pkt 2 upsid nie wynika bowiem, ani forma dowodu przekazania środków pieniężnych, ani też sam sposób przekazania tych środków. Może to być więc zarówno forma transakcji bezgotówkowej, jak i gotówkowej z późniejszą wpłatą na rachunek obdarowanego - dodaje.
W ocenie Rzecznika, jeżeli zawarcie umowy darowizny nie budzi wątpliwości, za wystarczające do skorzystania ze zwolnienia podatkowego dla osób najbliższych należy uznać dokonanie wpłaty środków pieniężnych przez obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy.
Czytaj więcej
Kwoty wolne i limity, od których zależy podatek od spadków i darowizn w poszczególnych grupach podatkowych, pójdą w górę. W III grupie, tj. dalekich krewnych i zupełnie obcych, poza zasięgiem fiskusa będzie już nie 4902 zł, ale 5308 zł.
