Fiskus musi określić, gdzie i jak rozliczać uchodźców

Trzeba jak najszybciej uregulować sytuację podatkową uciekinierów wojennych w Polsce.

Publikacja: 06.03.2022 18:18

Fiskus musi określić, gdzie i jak rozliczać uchodźców

Foto: Adobe Stock

Według najnowszych danych Straży Granicznej do Polski trafił już niemal milion uchodźców z objętej wojną Ukrainy. Liczba ta codziennie rośnie. Prawdopodobnie znaczna cześć z tych osób będzie chciała podjąć tu pracę. Dochody z niej będą podlegały opodatkowaniu, choć nowa sytuacja uchodźców może postawić wiele znaków zapytania co do tego, jak fiskus potraktuje rozliczenia PIT.

Umowa nie na wojnę

Dotychczas reguły opodatkowania pracy Ukraińców w Polsce były dość jasne, bo od 1994 roku obowiązuje umowa między naszymi krajami o unikaniu podwójnego opodatkowania. Podobnie, jak inne takie umowy, określa jasno, że podatki od dochodu należy rozliczać w Polsce, jeśli dana osoba przebywa w naszym kraju ponad pół roku albo ma tu swój „ośrodek interesów życiowych”.

Jednak reguły z tej umowy podatkowej nie muszą przystawać do obecnej sytuacji. Bo przecież uciekinierzy z Ukrainy to często kobiety i dzieci, które znalazły tymczasowe schronienie w Polsce pod dachem dalszej rodziny, znajomych lub w ośrodkach dla uchodźców. W takiej sytuacji trudno uważać, że przeniosły swoje interesy życiowe do Polski, skoro po wschodniej stronie granicy zostawiły domy, mężów czy ojców. Nie jest też pewne, jak długo tu zostaną. Ponadto niektóre z tych osób wciąż uzyskują dochody ze źródeł ukraińskich.

Czytaj więcej

Uchodźcy z Ukrainy przekraczają granicę w Medyce

Cudzoziemcy

Ukraińcy w Polsce - niezbędnik dla uchodźców i osób, które im pomagają

Polacy, którzy udzielają uchodźcom pomocy, często muszą się zmierzyć z ich pytaniami, na które nie zawsze znają odpowiedź. Dotyczą dostępu do leczenia, pomocy socjalnej, kwestii prawnych. Zebraliśmy dla nich informacje, które pomogą odpowiedzieć chociaż na część z tych pytań, a także linki do przydatnych stron internetowych.

Jeśli zatem polski przedsiębiorca będzie chciał dać pracę ukraińskim uchodźcom, choćby na umowę zlecenia – dziś nie ma pewności, jak rozliczać ich dochody z fiskusem. W przypadku umów zlecenia istnieje wprawdzie reguła, w myśl której obywatele Ukrainy, którzy nie są polskimi rezydentami podatkowymi, płacą 20-procentowy podatek dochodowy, a zleceniodawca powinien odprowadzać ten podatek. Tylko, czy uchodźcy są takimi rezydentami? Na to dziś nie ma jasnej odpowiedzi.

Rząd zapowiada, że wprowadzi różne ulgi dla uchodźców z Ukrainy (np. korzystne traktowanie darowizn czy nieodpłatnych świadczeń dla nich). Mają się one znaleźć w specjalnej ustawie dotyczącej uchodźców, którą Sejm uchwali prawdopodobnie w bieżącym tygodniu. Jednak z zapowiedzi rządu i Ministerstwa Finansów na razie nie wynika, że kwestia rezydencji podatkowej uchodźców zostanie uregulowana albo przynajmniej wiążąco zinterpretowana na potrzeby nowej sytuacji.

Nadzwyczajne reguły

– Dziś, gdy uchodźcy nie wiedzą, jak długo zostaną w Polsce, sensowne byłoby zawieszenie lub zniesienie obowiązku poboru podatku z ograniczeniem kwoty przychodu lub bez przynajmniej do końca 2022 roku – taką propozycję co do podatku od zleceń wykonywanych przez nierezydentów przedstawia Anna Misiak, doradca podatkowy, partner w MDDP. Zauważa ona, że przy tej okazji można by też stworzyć podatkowe zachęty dla wojennych imigrantów do pozostania w Polsce na dłużej, a tym samym uczynienia z nich „stałych” rezydentów podatkowych i wyjaśnieniu wątpliwości wokół tego, gdzie mają rozliczać podatek dochodowy.

– Można odpowiednio zmodyfikować obowiązujące od 1 stycznia 2022 r. przepisy ustawy o PIT zachęcające do osiedlania się w Polsce – proponuje ekspertka. Chodzi o zawarte w tzw. Polskim Ładzie reguły zwalniające z podatku dochody do 85 528 zł rocznie przez cztery lata. Przewidziane są dla obywateli UE, osób posiadających Kartę Polaka oraz obywateli kilku innych państw.

– Niestety, na tej ustawowej liście nie ma Ukrainy. W obecnej sytuacji naturalne byłoby rozszerzenie tej ulgi także na obywateli ukraińskich. Może się bowiem okazać, że przynajmniej niektórzy z nich zechcą zamieszkać poza swoją ojczyzną. Taka ulga byłaby dodatkową zachętą, by na miejsce stałego pobytu wybrać Polskę, a nie inne kraje – proponuje Anna Misiak. Dodaje, że pozwoliłoby to wyłączyć z opodatkowania dochody z umowy o pracę, umów zlecenia, a nawet działalności gospodarczej.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”

Joanna Narkiewicz-Tarłowska, doradczyni podatkowa w PwC

Zasadniczo, w świetle obecnych polskich przepisów, za polskiego rezydenta podatkowego uznaje się osobę, która spełnia jeden z trzech warunków: albo przebywa w naszym kraju przez ponad 183 dni w roku, albo ma tu centrum interesów osobistych, albo centrum interesów gospodarczych (łącznie zwanych „ośrodkiem interesów życiowych”). Jeśli dana osoba, po dłuższym czasie pobytu, „zadomowi się” w Polsce i przeniesie tu swoje „ognisko domowe”, mogłaby zostać uznana za polskiego rezydenta podatkowego na podstawie drugiego kryterium. Taka sytuacja może dotyczyć np. „singli” niemających ścisłych powiązań rodzinnych z Ukrainą. Ponadto, jeśli osoba ta podjęłaby w Polsce pracę i stałaby się ona głównym źródłem jej dochodów, mogłaby być uznana za polskiego rezydenta podatkowego na podstawie kryterium dotyczącego centrum interesów gospodarczych. Jednak w obecnej sytuacji, gdy trudno przewidzieć, jak długo pozostaną w Polsce uchodźcy podejmujący u nas pracę i na ile przeniosą tu swoje „ognisko domowe”, a na ile ich pobyt będzie jedynie tymczasowy, interpretowanie kwestii rezydencji podatkowej wymaga szczególnej ostrożności.

Konflikty Zbrojne Wojna Rosji z Ukrainą Społeczeństwo Podatki Podatek dochodowy PIT Podatnik Cudzoziemcy urząd skarbowy Uchodźcy

Umowa nie na wojnę

Pozostało 92% artykułu

Konsumenci

Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie

Sąd Okręgowy w Gdańsku udzielił zabezpieczenia roszczeń w postępowaniu grupowym o ustalenie nieważności umów o kredyt konsumencki na zakup pomp ciepła. Bank wypłacił pieniądze sprzedawcom pomp ciepła, choć urządzenia te nie trafiły do ich klientów.

Materiał Promocyjny

Nowe pełne energii BMW serii 1. Stworzone z myślą o Tobie. Zapytaj o ofertę

Sądy i trybunały

Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie

Ostatnie osiem lat to najgorszy okres w historii Trybunału Konstytucyjnego, który został doprowadzony na skraj organizacyjnej i etycznej zapaści. Gorzej zapewne nie będzie, bo to byłoby trudne – twierdzi dr Tomasz Zalasiński, konstytucjonalista.

Konsumenci

TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku

TSUE orzekł, że rozpoznanie skarg frankowiczów ma nastąpić w rozsądnym terminie i uwzględniać indywidualne zarzuty.

Nieruchomości

Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy

Z końcem 2024 r. wygasa obowiązek gmin zapewnienia lokali zamiennych lokatorom mieszkającym w budynkach wymagających rozbiórki lub remontu. Jeżeli nie będzie zmiany przepisów, obowiązek ten spocznie wyłącznie na właścicielach budynków, którzy ani nie mają na to pieniędzy, ani nie dysponują zasobem lokali zamiennych - alarmuje rzecznik praw obywatelskich.

Materiał Promocyjny

Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite

Bank wspiera rozwój pasji, dlatego miał już w swojej ofercie konto gamingowe, atrakcyjne wizerunki kart płatniczych oraz skórek w aplikacji nawiązujących do gier. Teraz, chcąc dotrzeć do młodych, stworzył w ramach trybu kreatywnego swoją mapę symulacyjną w Fortnite, łącząc innowacyjną rozgrywkę z edukacją finansową i udostępniając graczom możliwość stworzenia w wirtualnym świecie własnego banku.

Prawo rodzinne

Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów

Mąż przez kilkanaście lat utrzymywał stado krów, które dostał od rodziców. Przy rozwodzie i podziale majątku dorobkowego okazuje się, że stado należy już do wspólnego majątku i trzeba się nim podzielić.

Materiał Promocyjny

Jaecoo J7 w leasingu od 1670 zł/mies.

Konflikty zbrojne

Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 1025

24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę.

Konflikty zbrojne

Ukraiński aktor zginął na froncie. Był znany m.in. z polskiego serialu

Na wojnie Rosji z Ukrainą zginął znany ukraiński aktor Jakiw Tkaczenko. 45-latek występował m.in. w polskim serialu „Wataha” oraz filmie „Obywatel Jones” w reżyserii Agnieszki Holland.

Plus Minus

Tomasz P. Terlikowski: Adwentowe zwolnienie tempa

Gdy wokół hulają polityczne emocje związane z pierwszą rocznicą powołania rządu, z głośników w supermarketach sączą się już bożonarodzeniowe przeboje, a my w popłochu robimy ostatnie zakupy, warto pozwolić sobie na moment adwentowego zatrzymania. A nie ma lepszej drogi, by to zrobić, niż dobra lektura.

Historia Polski

Apel polskich i ukraińskich historyków: „Wszystkie ofiary nasze”

Grupa polskich i ukraińskich naukowców opracowała wspólny komunikat dotyczący historii. Jest m.in. mowa o ofiarach polskich i ukraińskich z lat 40. XX wieku. Patronem porozumienia jest Ośrodek Karta.

Społeczeństwo

Kielce: Poważna awaria magistrali wodociągowej. Gdzie brakuje wody?

W Kielcach na Białogonie doszło do awarii magistrali wodociągowej. Zasila ona ponad 60 proc. mieszkańców wodą z głównego ujęcia w tej części miasta.

Polityka

Zespół Trumpa rozmawiał z Białym Domem i Ukrainą? Tematem zakończenie wojny

Ludzie Donalda Trumpa rozmawiali z Białym Domem i przedstawicielami Ukrainy na temat zakończenia wojny - podaje telewizja NBC News. Z doniesień wynika, że dotychczas zespół amerykańskiego prezydenta-elekta nie przedstawił w tej kwestii żadnego konkretnego planu.

Ukraińscy żołnierze wojsk rakietowych w czasie prowadzenia ostrzału

Świat

Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 1024

24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę. USA zdecydowały o przekazaniu Ukrainie kolejnego pakietu pomocy wojskowej, tym razem o wartości 500 mln dolarów.