Bisz: Nie mam profilu na Facebooku, bo media zawłaszczają rzeczywistość

Plus Minus: „Nie mam głowy, żeby robić hajs. Nie ma mowy, żebym robił szajs" to twój dylemat?

Niektóre osoby naturalnie wtapiają się w muzyczny kontekst swoich czasów i zarabiają, po prostu będąc sobą. Inni włączają się w promocyjno-marketingową machinę, usiłując się jakoś sprzedać. Najgorzej mają ci, którzy idą pod prąd dominujących trendów – te osoby same spychają się na margines. Co oczywiście nie musi im przeszkadzać, ale takie są fakty.

A ty jesteś na marginesie z własnej woli?

Tak mi się wydaje. Chodzi tu nie tylko o muzykę, ale też upodobania związane z jakością życia i jego tempem.

To jakie są tempo i jakość twojego życia?

Tempo spokojne, a jakość – taka, żeby motywowała do działania, ale nie frustrowała. Tak pośrodku. W życiu sporo zależy od dawkowania. Staram się nie przedobrzyć. To pozwala utrzymać wrażliwość na te wszystkie małe rzeczy, które łatwo giną w cieniu wielkich.

Nie masz prywatnego profilu na Facebooku. To pomaga w trzymaniu proporcji?

To nie był jakiś specjalnie przemyślany ruch. Po prostu wolę tradycyjne kontakty międzyludzkie. Najlepiej twarzą w twarz. To wynika z mojego problemu z mediami i poczuciem, że one jednak trochę zawłaszczają rzeczywistość.

Te społecznościowe czy media w ogóle?

W ogóle media. W tych społecznościowych szybko przestałem się odnajdywać. Jestem wyczulony na brak autentyczności i zauważyłem, że pod płaszczykiem naturalności i bezpośredniości jest to jednak określona forma, w którą trzeba się wpisać. Ale to jest chyba specyficznie mój problem – świadomość patrzących zabija we mnie spontaniczność. Na szczęście wyjątkiem od tej reguły jest dla mnie scena.

Ale forma, o której mówisz, jest częścią rzeczywistości. Myślisz, że da się przed nią uciec?

Pasuje tu powiedzenie, że nożem można pokroić chleb, ale też zabić. To jest narzędzie i wszystko zależy od tego, jak się nim posługujemy. Jednak czasem mam wrażenie, że social media, podobnie jak pieniądze, to sensowne ludzkie wynalazki, które jednak zbyt często przejmują kontrolę nad swoim wynalazcą.

Nawiązując do twojej piosenki: rap to praca czy obowiązek?

Cytując tę samą piosenkę: hojna natura w przypływie perwersji dała dwa końce kijom, bo sens lubi spacerować pomiędzy lub być tu i tam, jak ojciec Pio. Rap pozwala mi utrzymać rodzinę, w sposób dla mnie najlepszy z możliwych. W jakimś sensie to wszystko się wiąże.

Łatwo jest się z tego utrzymać? Płyta z Radexem jest świetna, ale też mocno alternatywna.

Ale wcześniej trafiło mi się parę bardziej popularnych rzeczy. Dane mi było poznać blaski i cienie bycia rozpoznawalnym i było to interesujące doświadczenie, choć chyba dobrze, że jednorazowe. Co zrobić, moja twórczość rzadko trafia w oczekiwania szerszej publiczności, więc finansowo bywa to huśtawka. Słuchacz nie jest naszym panem, ale ta rynkowa nieracjonalność bardzo mnie w zawodzie artysty pociąga. Stąd też pewnie moje kulturoznawcze refleksje.

Refleksje, które dostrzegł Lech Janerka. To człowiek, który rzadko kogo chwali. W dodatku kojarzysz mu się nawet z Markiem Grechutą.

Jest mi bardzo miło, to dla mnie duże wyróżnienie, choć oczywiście ciężko porównywać się do legend – wypada się boleśnie blado. Na płycie z Radexem mamy taki utwór „Grymas losu", który opowiada o wielu niespodziewanych zbiegach okoliczności, które przyjmujemy z niedowierzaniem – czy aby na pewno na nie zasługujemy?

Janerka ma pozycję outsidera, na którego nagrania wszyscy czekają.

To jest ten kierunek, którym chcielibyśmy z Radexem podążać. Taka trochę piosenka autorska, która tworzy swoją unikalną niszę. To artystycznie najdogodniejsza droga, choć trzeba uważać, by nie wpaść w koleinę. Na szczęście raczej nam to nie grozi – jest między nami twórcza chemia i nie boimy się eksperymentować.

Polski inteligentny hip-hop nie ma jakiejś bardzo długiej historii. Jakie są twoje najważniejsze inspiracje?

Dużo czytam. Literatura to dla mnie jeden z najciekawszych i najważniejszych sposobów kumulacji ludzkiego doświadczenia. Taki banał, że czytając, możesz przeżyć wiele żyć w kilka lat, ale coś w tym jest. Chociaż czasem nastraja to pesymistycznie – kiedy jak na dłoni widzi się oporność historii wobec uczenia się na własnych błędach.

Jacy są twoi ulubieni autorzy?

Gombrowicz, Cortazar, Dostojewski i David Foster Wallace. To są oczywiście zupełnie różne nurty literackie. Gombrowicz nie znosi formy, Cortazar się nią postomodernistycznie bawi, a Dostojewski czuwa, żeby forma nie zapomniała o duchu. Natomiast Wallace jest poniekąd nimi wszystkimi, tyle że we współczesnym wydaniu.

Gombrowicz inspiracją hiphopowca?

To postać, która boleśnie odczuwa każdy przejaw opresji. Myślenie, że nie są nam dzisiaj narzucane ramy, tylko dlatego że te ramy są niewidoczne, stwarza usypiającą iluzję wolności. Otaczająca nas kultura zawsze wpływa na to, jak żyjemy. Tylko wygodniej tego nie zauważać.

Ale jest też kontrrewolucja tych niewidocznych ram. To już bardziej Mrożek niż Gombrowicz.

Ten dysydencki nurt polskiej literatury jest mi bardzo bliski. Z drugiej strony jeśli chodzi o sztukę, nigdy nie czułem, żebym musiał wybierać między klasyką a awangardą. Niech dwa teatry stoją obok siebie, jeden na straży tradycji, a drugi w kontrze do niej. To zdrowy układ i chyba dialektycznie płodny.

Czyli do południa czytamy Sienkiewicza, a potem Gombrowicza.

Dlaczego nie? Nie mam z tym problemu i odczuwałbym przyjemność z obu lektur, choć nie da się ukryć, że byłyby to przyjemności odmiennego rodzaju. Choć może dotkliwsze dzięki takiemu zbliżeniu?

A jak nam się to dobrze zmiksuje, to rzeczywiście wyjdzie postmodernizm.

Postmodernizm daje nam możliwość wyjścia poza nasz system wartości i zrozumienia, że są także inne. Ale bywa on również niebezpieczny. Słowa Nietzschego o tym, że nie istnieją fakty, lecz tylko interpretacje, to dla mnie bardziej prorocza definicja współczesnych mediów. Dla mnie kłamstwo jest faktem. Może wyniosłem to z dojrzewania w świecie radykalnie hiphopowym. Szybko wyczuwam, gdy ktoś kręci i stara się mnie wykorzystać. Dlatego też trzymam się z daleka od świata polityki.