Ile musi pracować nauczyciel, by dostać trzynastkę

- Nauczyciel nie przepracował w 2018 roku sześciu miesięcy potrzebnych do nabycia prawa do trzynastki w związku z przejściem na nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Czy, przy ustalaniu prawa do trzynastki, pracodawca powinien utożsamiać przejście na wskazane wyżej świadczenie z emeryturą?

Nie.

W art. 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (dalej u.w.r.) przyjęto, że pracownik nabywa prawo do tego wynagrodzenia (tzw. trzynastki) w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Zasadą jest, że pracownik, który nie przepracował całego roku, nabywa prawo do trzynastki w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu, ale pod warunkiem, że ten okres wynosi co najmniej 6 miesięcy. Ustawodawca określił także przypadki, gdy przepracowanie co najmniej 6 miesięcy nie jest wymagane. Tak jest m.in. w razie rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na: emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne (art. 2 ust. 3 pkt 4 lit. a u.w.r.).

W orzecznictwie podkreśla się, że okresy przepracowane, o których mowa w u.w.r., należy rozumieć jako okresy faktycznie (efektywnie) przepracowane u danego pracodawcy oraz że wyliczenie przypadków, w których przepracowanie co najmniej 6 miesięcy nie jest wymagane, ma wyczerpujący charakter (por. m.in. uchwała Sądu Najwyższego z 7 lipca 2011 r., sygn. III PZP 3/11, OSNP 2012/1-2/3). Warunki nabywania i utraty prawa do nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych określa ustawa z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (dalej u.n.ś.). Jednym z warunków uzyskania tego świadczenia jest rozwiązanie stosunku pracy (por. art. 4 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 u.n.ś.).

Prawo do omawianego świadczenia ustaje m.in. z dniem poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury (por. art. 8 pkt 1 u.n.ś.). W orzecznictwie podkreśla się, że prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego nie jest tożsame z prawem do emerytury. Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi w wyroku SN z 24 października 2017 r. (sygn. II UK 458/16, LEX nr 2427160) emerytura wymaga odejścia z rynku pracy, podczas gdy nauczycielskie świadczenie kompensacyjne rekompensuje konieczność wcześniejszego odejścia z zawodu ze względu na szczególne warunki pracy. Celem ustawy kompensacyjnej było wprowadzenie przejściowego rozwiązania adresowanego do nauczycieli z długim stażem pracy, będącego alternatywą dla emerytur pomostowych. Rozwiązania te służą złagodzeniu utraty możliwości przechodzenia na emeryturę przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Powoduje to, że nauczycielskie świadczenia kompensacyjne mają autonomiczny charakter.

Przy nabywaniu prawa do trzynastki, ustawodawca wyłączył wymóg przepracowania co najmniej 6 miesięcy w odniesieniu do pracowników przechodzących na emeryturę. Nie dotyczy to jednak przejścia na nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.