Cesja a VAT: nabycie złych długów nie jest opodatkowane VAT

Tak orzekł WSA w Poznaniu 29 grudnia 2011 r. (I SA/Po 804/11).

Spółka we wniosku o wydanie interpretacji wskazała, że zajmuje się m.in. świadczeniem usług prawnych. Czasami wykonuje też usługi windykacyjne. Klienci niekiedy proponują skarżącej przelew (cesję) wierzytelności na rzecz spółki, która przysługuje klientowi w stosunku do jego osobistego dłużnika jako formę zapłaty za usługi.

Zawarcie porozumienia byłoby umową świadczenia w miejsce wypełnienia, która dokonałaby się poprzez cesję wierzytelności. Celem bezpłatnej umowy miałoby być wyłącznie zaspokojenie roszczeń skarżącej i zwolnienie jej klienta z długu. Porozumienie nie odnosiłoby się do klientów strony, na rzecz których świadczy usługi windykacji, a dotyczyłoby klientów korzystających z innych usług spółki. Nie byłaby to usługa windykacji świadczona dla podmiotu, który przeniósłby prawa do swoich wierzytelności na jej rzecz.

Spółka zadała pytanie, czy nabycie wierzytelności w drodze cesji będzie podlegało VAT. W ocenie spółki taka czynność nie jest opodatkowana, gdyż przelew wierzytelności byłby jedynie spłatą długu, a nie świadczeniem usług.

Minister Finansów nie zgodził się z takim stanowiskiem. Jego zdaniem spółka świadczy na rzecz jej zbywcy (swojego klienta) usługę pośrednictwa finansowego, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności.

Sąd uchylił interpretację. Swoje rozstrzygnięcie oparł na wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-93/10. Wynika z niego, że zgodnie z art. 2 pkt 1 i art. 4 VI dyrektywy „podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy”.

WSA w Poznaniu wskazał, że spółka, zawierając z klientem umowę, w ramach której przelewa on wierzytelności przysługujące mu w stosunku do jego osobistego dłużnika na rzecz tej spółki, nie staje się z tego powodu podatnikiem VAT. Celem umowy cesji jest zapłata za usługi świadczone przez spółkę dla klienta. Takie porozumienie jest świadczeniem w miejsce wypełnienia.

—Klaudia Kurzawińska współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Sławomir Czajka menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro we Wrocławiu)

Komentuje Sławomir Czajka,

menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro we Wrocławiu)

Zaskarżona interpretacja jest jedną z wielu, w których organy podatkowe powołując się na wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-305/01 MKG uznawały niemalże „automatycznie” podatników nabywających wierzytelności w rozmaitych okolicznościach faktycznych za podmioty świadczące usługi ściągania długów lub faktoringu.

Zdarzało się, że automatyzm ten doprowadzał do wydania rozstrzygnięć merytorycznie dość wątpliwych, czego przykładem jest omawiana interpretacja. Izba Skarbowa we wzajemnej wymianie świadczeń (usługa prawnicza w zamian za przeniesienie prawa majątkowego w postaci wierzytelności) doszukała się bowiem dodatkowo po stronie firmy prawniczej wyświadczenia przez nią usługi windykacyjnej opodatkowanej podstawową stawką VAT.

W tym kontekście, sentencja wyroku uchylająca wspomniany akt niewątpliwie cieszy.

Mniej powodów do radości płynie natomiast z zaprezentowanego przez skład sędziowski ustnego uzasadnienia wyroku, w którym niezidentyfikowanie po stronie firmy prawniczej usługi ściągania nabytej wierzytelności tłumaczy się nie naturą transakcji, ale wnioskami płynącymi z niedawnego orzeczenia ETS w sprawie C-93/10 GFKL Financial.

Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że wyrok w sprawie GFKL Financial, zresztą podobnie jak orzeczenie Trybunału w sprawie MKG, co prawda dotyczy obrotu wierzytelnościami - niemniej jednak wydany został w okolicznościach faktycznych dość mocno odbiegających od będących przedmiotem interpretacji izby skarbowej i wyroku WSA w Poznaniu.

Przypomnę tylko, że przedmiotem orzeczenia w sprawie C-93/01 było opodatkowanie VAT nabycia od banku pakietu zabezpieczonych hipoteką wierzytelności o dużej wartości przez profesjonalną firmę zajmującą się obrotem wierzytelnościami w zamian za wynagrodzenie w formie pieniężnej.